Một bài viết để hiểu rõ Lit Protocol: Huy động 16,7 triệu USD, xây dựng giải pháp quản lý chìa khoá bảo mật phi tập trung tối ưu.

Là người dẫn đầu trong mạng lưới quản lý khóa phi tập trung, Lit Protocol đã định nghĩa lại ranh giới của bảo mật tài sản kỹ thuật số và tự động hóa thông minh thông qua sự kết hợp giữa tính toán đa bên (MPC) và môi trường thực thi đáng tin cậy (TEE). Điểm nổi bật nhất của nó là đạt được sự cân bằng hoàn hảo giữa “bảo mật” và “hiệu quả” - người dùng có thể tận hưởng các hoạt động tự động toàn chuỗi do AI điều khiển mà không phải hy sinh quyền kiểm soát khóa riêng. Tính đến tháng 9 năm 2025, mạng lưới này đã quản lý hơn 340 triệu USD tài sản, bao phủ 1.66 triệu địa chỉ ví tiền, trở thành cơ sở hạ tầng không thể thiếu trong thế giới Web3.

Lit Protocol là gì? Nó không chỉ là một cuộc cách mạng trong kiến trúc công nghệ mà còn là người thực hành của khái niệm chủ quyền số, cung cấp một mô hình quản lý chìa khoá bảo mật chống lại điểm lỗi đơn, có thể lập trình và tương thích với nhiều chuỗi.

01 Phân tích sâu sắc dự án

Kiến trúc công nghệ cốt lõi của Lit Protocol xoay quanh “an toàn phân lớp” và “kiểm soát có thể lập trình”. Mô-đun MPC của nó đảm bảo rằng khóa riêng tồn tại dưới dạng mảnh trong suốt quá trình thông qua việc tạo khóa phân tán (DKG), không có rủi ro lộ điểm đơn; chữ ký ngưỡng (TSS) thực hiện chữ ký hợp tác của 2/3 nút, vừa đảm bảo tính dự phòng vừa đáp ứng nhu cầu phi tập trung. Việc giới thiệu TEE càng tăng cường sự cách ly ở cấp phần cứng, giúp lưu trữ mảnh khóa trong khu vực được bảo vệ và xác thực tính xác thực của môi trường thực thi thông qua cơ chế chứng minh. Trên cơ sở đó, Lit Actions như một lớp logic thông minh, cho phép các nhà phát triển nhúng mã JavaScript để thực hiện chữ ký, giải mã và giao dịch xuyên chuỗi được kích hoạt theo điều kiện. Ví dụ, người dùng có thể thiết lập “khi giá ETH cao hơn 3000 đô la thì tự động bán ra”, Lit Actions sẽ lấy dữ liệu ngoài chuỗi và điều khiển PKP (cặp khóa có thể lập trình) thực hiện mà không cần can thiệp của con người. Kiến trúc này không chỉ hỗ trợ tự động hóa chiến lược DeFi, chuyển giao tài sản xuyên cầu mà còn cung cấp bảo vệ động cho các hoạt động nhạy cảm cao thông qua cơ chế giải mã tạm thời WK (Wrapped Keys).

02 Đội ngũ và tài chính

Đội ngũ Lit Protocol sở hữu chuyên môn về mật mã và kinh nghiệm cơ sở hạ tầng blockchain. CEO David Sneider đã dẫn dắt nhiều dự án danh tính phi tập trung, có hiểu biết sâu sắc về quyền sở hữu dữ liệu và quyền kiểm soát của người dùng; CTO Chris Cassano thì chuyên sâu vào phát triển hệ thống phân tán, với nền tảng tham gia xây dựng hệ sinh thái Bitcoin đã cung cấp hỗ trợ công nghệ quan trọng cho việc triển khai kiến trúc MPC-TEE. Quá trình huy động vốn cho thấy vốn đầu tư liên tục gia tăng: Vòng hạt giống và Vòng A lần lượt huy động được 2,2 triệu và 13 triệu USD vào năm 2022, do các quỹ hàng đầu như Sfermion và 1kx dẫn dắt, cùng sự tham gia của các bên chiến lược như OpenSea Ventures và đồng sáng lập Solana, xác nhận thị trường có cái nhìn lạc quan lâu dài về quản lý chìa khoá bảo mật phi tập trung. Việc huy động 1,5 triệu USD trong ICO năm 2025 đã mở rộng thêm sự tham gia của cộng đồng, phản ánh thành công ban đầu của mô hình kinh tế token.

03 Mô hình kinh tế token

Tổng cung

Tổng cung tối đa của mã thông báo gốc LITKEY của Lit Protocol là 1 tỷ đồng. Tính đến cuối tháng 10 năm 2025, tổng cung lưu thông khoảng 220 triệu đồng, chiếm 22% tổng cung.

Cấu trúc phân bổ rõ ràng thể hiện nguyên tắc ưu tiên sinh thái: nhà đầu tư và đội ngũ lần lượt chiếm 16% và 29.1%, và đều tuân theo điều khoản phân bổ tuyến tính bốn năm và thời gian khóa một năm, tránh áp lực bán ra sớm; khuyến khích hệ sinh thái chiếm tỷ lệ cao tới 41.4%, chủ yếu dùng để thưởng cho các nút, trợ cấp cho nhà phát triển và vòng lặp của giao thức, đảm bảo sự hoạt động lâu dài của mạng; bán công khai và airdrop tổng cộng là 13.8%, nhằm cân bằng tính thanh khoản và mức độ tham gia vào quản trị cộng đồng. Logic thiết kế này lấy “khuyến khích liên tục” làm cốt lõi - thông qua việc phân bổ phần lớn token cho những người xây dựng hệ sinh thái, thúc đẩy lượng sử dụng mạng và giá trị token hình thành vòng tuần hoàn tích cực.

Lưu thông ban đầu

Khối lượng lưu thông ban đầu chủ yếu đến từ việc bán công khai (9%) và airdrop hệ sinh thái (4,8%), tổng cộng khoảng 13,8%. Chiến lược lưu thông nhấn mạnh “phát hành có kiểm soát”: thời gian khóa token của nhà đầu tư và đội ngũ kéo dài một năm, hiệu quả kiềm chế biến động thị trường sau TGE; phần airdrop được phân bổ có định hướng cho các nhà vận hành node mạng thử nghiệm và những người đóng góp cho hệ sinh thái, vừa nâng cao mức độ phi tập trung ban đầu của mạng lưới, vừa giảm thiểu rủi ro bán tháo ngắn hạn thông qua việc ràng buộc hành vi. Thiết kế này thể hiện sự quan tâm của bên dự án đối với sự ổn định lâu dài - trong khi đảm bảo tính thanh khoản, tránh sự mất cân bằng định giá do việc mở khóa tập trung.

Chức năng cốt lõi

• Token công việc：

LITKEY là token làm việc, là nền tảng duy trì hoạt động của các nút và an ninh mạng. Các nút cần phải đặt cược token để có đủ điều kiện thực hiện nhiệm vụ, và kiếm phần thưởng thông qua việc xử lý chữ ký, giải mã và các thao tác khác. Cơ chế này liên kết trực tiếp giá trị token với tiện ích mạng: khi số lượng yêu cầu Lit Actions tăng lên, nhu cầu về các nút tăng, quy mô đặt cược mở rộng, và tính khan hiếm của token được tăng cường. Ví dụ, khi AUM tăng từ 340 triệu đô la lên 1 tỷ đô la, ngân sách thưởng cho các nút có thể được điều chỉnh tăng theo bội số chi phí, thúc đẩy tỷ lệ đặt cược tăng lên. Ngoài ra, việc phân phối phần thưởng thiết lập giới hạn lợi nhuận, ngăn chặn tình trạng lạm phát làm giảm quyền lợi của những người nắm giữ token, khiến token vừa có tính chất công cụ sản xuất vừa có tính chất lưu trữ giá trị.

• Phương tiện thanh toán：

Trong hệ sinh thái, LITKEY là phương tiện thanh toán duy nhất cho dịch vụ. Người dùng cần tiêu tốn token để thanh toán phí thực hiện Lit Actions, chi phí phát sinh PKP và phí Gas cho các hoạt động cross-chain. Việc giới thiệu mô hình trừ tiền tự động đã giảm độ phức tạp quản lý cho người dùng doanh nghiệp, trong khi việc tích hợp nguyên bản các giao dịch trên chuỗi đã tạo ra các kịch bản tiêu thụ liên tục. Từ góc độ kinh tế, thiết kế này tạo ra áp lực giảm phát “sử dụng là tiêu hủy”: khi lưu lượng mạng tăng lên, tốc độ lưu thông của token tăng nhanh, nếu nguồn cung tăng bị hạn chế (như khóa staking), giá trị của token đơn vị sẽ tăng theo nhu cầu. Ví dụ, nếu số lượng yêu cầu hàng tháng vượt qua mười triệu, quy mô quỹ thanh toán có thể thúc đẩy tỷ lệ tiêu thụ token hàng năm vượt quá 5% khối lượng lưu thông.

• Công cụ quản trị：

Người nắm giữ mã thông báo thông qua $LITKEY tham gia vào việc nâng cấp giao thức, điều chỉnh tham số và phân phối kho bạc cùng các quyết định quan trọng khác. Quyền quản trị không chỉ thể hiện qua trọng số bỏ phiếu, mà còn ảnh hưởng đến hướng phát triển của hệ sinh thái thông qua vòng lặp “đề xuất - thực hiện” - ví dụ, cộng đồng có thể quyết định nghiêng ngân sách khuyến khích vào phát triển mô-đun chuỗi chéo, từ đó tăng tốc độ lặp lại công nghệ. Cơ chế này sẽ gắn chặt lợi ích của người dùng với sự tiến hóa của mạng: cộng đồng có mức độ tham gia quản trị cao thường có thể phân bổ tài nguyên hiệu quả hơn, thu hút các nhà phát triển chất lượng, từ đó nâng cao khả năng cạnh tranh tổng thể. Về lâu dài, sự phân hóa quyền quản trị có thể sinh ra hệ sinh thái DAO con, khiến Lit từ một giao thức công nghệ tiến hóa thành một quốc gia kỹ thuật số tự trị.

04 Thị trường biểu hiện

Dữ liệu thị trường của Lit Protocol thể hiện sự phù hợp của sản phẩm với thị trường: AUM quản lý vượt 340 triệu đô la, số lượng địa chỉ ví đạt 1,66 triệu, và khối lượng yêu cầu hàng tháng liên tục đạt mức cao kỷ lục, cho thấy nhu cầu của người dùng về quản lý chìa khoá bảo mật tự động rất mạnh mẽ. Sự nhiệt tình của cộng đồng phản ánh tốc độ mở rộng hệ sinh thái - hơn 70 dự án được xây dựng dựa trên Lit, bao gồm Alchemy, Lens Protocol và các ứng dụng hàng đầu khác, động cơ thông minh Vincent của nó sẽ mở rộng trường hợp sử dụng sang giao dịch được điều khiển bởi AI. Dữ liệu airdrop mặc dù chưa công khai chi tiết, nhưng 4,8% phân bổ token được sử dụng để khuyến khích những người đóng góp sớm, dự kiến sẽ làm tăng thêm hoạt động trên chuỗi. Dự đoán giá cần kết hợp với tiến triển công nghệ: nếu giá trị thị trường sau TGE đạt 1 tỷ đô la, giá trị lưu thông tương ứng khoảng 138 triệu đô la (theo tỷ lệ lưu thông ban đầu 13,8%), trong số các dự án cơ sở hạ tầng tương tự, đây là một khoảng hợp lý.

05 Lợi thế cạnh tranh

Lợi thế cạnh tranh của Lit Protocol xuất phát từ chiều sâu công nghệ và sự hợp tác sinh thái. Về mặt hiệu suất, kiến trúc MPC-TEE của nó có khả năng thực hiện ký điện tử trong giây và giải mã trong mili giây, vượt xa các giải pháp tập trung của đối thủ như Safeheron; tính tương thích xuyên chuỗi hỗ trợ Ethereum, Solana và nhiều hệ sinh thái khác, trong khi Fireblocks chỉ giới hạn cho người dùng tổ chức. Về tiến triển sinh thái, nền tảng đại diện Vincent đã chứng minh tiềm năng của nó trong các tình huống tương tác giữa người và máy, trong khi các sản phẩm cạnh tranh vẫn chỉ dừng lại ở tầng công cụ. Mạng lưới hợp tác bao phủ các giao thức danh tính (như Humanity Protocol), nền tảng DeFi và các dự án AI, tạo ra hiệu ứng hợp tác xuyên lĩnh vực. Hơn nữa, trong kinh tế mã thông báo, thiết kế liên kết giữa việc staking nút và phí sử dụng đã xây dựng được một “vành đai bảo vệ” mà các sản phẩm cạnh tranh khó có thể sao chép.

06 Rủi ro và Thách thức

• Rủi ro kỹ thuật: Việc phụ thuộc vào phần cứng TEE có thể gây ra lỗ hổng chuỗi cung ứng, chẳng hạn như lỗ hổng lịch sử của Intel SGX đã dẫn đến rò rỉ dữ liệu; mặc dù khả năng thông đồng của các nút MPC là thấp, nhưng nếu việc thiết lập ngưỡng không cân bằng, vẫn có thể gây ra cuộc tấn công 51%.
• Rủi ro quản lý: Quản lý chìa khoá bảo mật có thể được phân loại là dịch vụ tài chính, phải đối mặt với áp lực tuân thủ từ các khung như MiCA ở châu Âu và Mỹ; Việc sử dụng TEE trong dòng dữ liệu xuyên biên giới cũng tồn tại tranh chấp về quyền tài phán.
• Cạnh tranh thị trường: Fireblocks chiếm lĩnh thị trường tổ chức nhờ lợi thế tiên phong, trong khi các dự án MPC mới nổi như Web3Auth đang nhanh chóng phát triển, Lit cần tối ưu hóa trải nghiệm của nhà phát triển để duy trì vị thế dẫn đầu.

Triển vọng tương lai

Tương lai của Lit Protocol là gì? Đường phát triển của nó rõ ràng được chia thành ba giai đoạn: trong ngắn hạn củng cố thanh toán và hệ sinh thái nút, trong trung hạn mở rộng thị phần chuỗi chéo thông qua đại lý AI, và trong dài hạn trở thành nền tảng mã hóa cho Web3 và Internet vạn vật. Về định vị sân chơi, nó không chỉ là công cụ quản lý chìa khoá bảo mật, mà còn là trung tâm kết nối DeFi, TradFi và AI. Giá trị đầu tư nằm ở sự khan hiếm công nghệ của nó - sự kết hợp có thể lập trình của MPC-TEE chưa có giải pháp thay thế trưởng thành nào, và mô hình kinh tế token có thể tự củng cố theo hiệu ứng mạng. Nếu Lit thành công chiếm lĩnh 10% thị trường quản lý tài sản trên chuỗi, định giá có khả năng tăng gấp đôi so với nền tảng hiện tại. Tầm nhìn cuối cùng của Lit Protocol là gì? Làm cho mỗi người dùng trong thời đại tích hợp con người và máy móc, vừa hưởng lợi từ tự động hóa, vừa nắm giữ quyền chủ quyền không thể bị xâm phạm.