Mùa xuân ICO tại Mỹ đã đến? Chủ tịch SEC khẳng định: Phần lớn phát hành token không phải chứng khoán, thuộc thẩm quyền của CFTC

Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Hoa Kỳ (SEC) Paul Atkins vừa phát đi tín hiệu tích cực về mặt quy định rõ ràng nhất trong những năm gần đây. Tại Hội nghị Chính sách của Hiệp hội Blockchain, ông đã viện dẫn “Phân loại token” do mình đề xuất vào tháng trước, nhấn mạnh rằng các đợt phát hành token lần đầu (ICO) liên quan đến token mạng, bộ sưu tập kỹ thuật số hoặc công cụ số không nên bị coi là phát hành chứng khoán, do đó không thuộc phạm vi quản lý của SEC.

Điều này đồng nghĩa với việc phần lớn hoạt động ICO có thể sẽ thuộc thẩm quyền quản lý nới lỏng hơn của Ủy ban Giao dịch Hàng hóa Tương lai (CFTC), mở ra cánh cửa hồi sinh tiềm năng cho thị trường ICO Hoa Kỳ vốn đình trệ nhiều năm qua. Atkins còn cam kết sẽ nhanh chóng thúc đẩy chính sách “miễn trừ đổi mới” trong năm mới, mang lại sự yên tâm cho ngành.

SEC phân định ranh giới: Chỉ một loại token thuộc quyền quản lý của chúng tôi

“Bóng mờ” trong quản lý tiền mã hóa tại Hoa Kỳ đang bị xuyên thủng bởi một tia sáng mạnh mẽ. Chủ tịch mới của SEC, Paul Atkins, trong tuyên bố công khai ngày 10/12, đã cung cấp chỉ dẫn rõ ràng từ cấp cao nhất cho cuộc tranh luận kéo dài nhiều năm “thế nào là chứng khoán”. Ông nhắc lại quan điểm cốt lõi trong “Phân loại token”: chia tài sản mã hóa thành bốn nhóm lớn, trong đó chỉ một loại nên được định nghĩa là chứng khoán.

Cụ thể, Atkins cho rằng ba loại token sau cùng các hoạt động ICO liên quan không nên bị coi là giao dịch chứng khoán: token mạng (liên quan đến chức năng của mạng blockchain phi tập trung), bộ sưu tập kỹ thuật số (token dựa trên meme internet, nhân vật, sự kiện thời sự hoặc xu hướng) và công cụ số (token cung cấp vé, tư cách thành viên hoặc các chức năng tiện ích khác). Ông nhấn mạnh, ba loại này nên do CFTC quản lý. Trọng tâm quản lý của SEC sẽ chỉ tập trung vào loại thứ tư: token hóa chứng khoán, tức những token đại diện cho chứng khoán truyền thống đã được SEC quản lý và giao dịch trên chuỗi.

Sự phân loại này mang ý nghĩa cách mạng. Nó trực tiếp đáp ứng yêu cầu cốt lõi nhất của ngành – sự rõ ràng. Kể từ sau làn sóng ICO năm 2017 bị dập tắt bởi chính sách “quản lý bằng thực thi” dưới thời cựu chủ tịch Jay Clayton của SEC, mọi dự án liên quan đến phát hành token đều đối mặt với rủi ro pháp lý lớn. Phát biểu của Atkins không chỉ rạch ròi ranh giới mà còn truyền đi thông điệp khuyến khích đổi mới, tạo vùng an toàn pháp lý cho các hoạt động hợp pháp. Ông còn thẳng thắn tại hội nghị: “Đây chính là điều chúng tôi muốn thúc đẩy.”

Tổng quan phân loại token của Atkins và cơ quan quản lý

• Token mạng: Token liên quan đến vận hành, quản trị hoặc chức năng của mạng blockchain phi tập trung (ví dụ nhiều token nền tảng Layer 1).
  • Tính chất ICO: Không phải phát hành chứng khoán.
  • Cơ quan quản lý chính: CFTC.
• Bộ sưu tập kỹ thuật số: Token dựa trên meme internet, nhân vật, sự kiện thời sự hoặc xu hướng (ví dụ nhiều dự án NFT).
  • Tính chất ICO: Không phải phát hành chứng khoán.
  • Cơ quan quản lý chính: CFTC.
• Công cụ số: Token cung cấp vé, tư cách thành viên, quyền truy cập hoặc các chức năng tiện ích cụ thể khác.
  • Tính chất ICO: Không phải phát hành chứng khoán.
  • Cơ quan quản lý chính: CFTC.
• Token hóa chứng khoán: Token phát hành trên chuỗi, đại diện cổ phiếu, trái phiếu hoặc các tài sản tài chính truyền thống.
  • Tính chất ICO: Phát hành chứng khoán.
  • Cơ quan quản lý chính: SEC.

Đêm trước phục hưng ICO: Đường hướng quản lý rõ ràng thổi bùng nhiệt huyết thị trường

“Các bạn vẫn chưa thấy hết đâu.” Atkins dùng câu này để mô tả chương trình nghị sự mới của SEC về tiền mã hóa, trong đó ảnh hưởng trực tiếp nhất có thể là sự trở lại mạnh mẽ của ICO như một phương thức huy động vốn. Trong bối cảnh con đường pháp lý bất ngờ trở nên sáng tỏ, đã có các tổ chức lớn bắt đầu đặt cược vào xu hướng này. Tháng 10 năm nay, sàn giao dịch lớn Coinbase đã mua lại nền tảng phát hành token Echo với giá 375 triệu USD và tháng trước tung ra nền tảng ICO hoàn toàn mới dành cho nhà đầu tư cá nhân Hoa Kỳ.

Chuỗi hành động này không phải ngẫu nhiên. Nó cho thấy các nhà lãnh đạo ngành đã dự đoán trước rằng, dù Quốc hội có thông qua dự luật cấu trúc thị trường quy mô lớn hay không, cải cách thực dụng của SEC dưới sự lãnh đạo của Atkins đã đủ để dọn đường cho một số loại phát hành token. Atkins còn cho biết, chương trình “dự án tiền mã hóa” do ông chủ trì sẽ cung cấp miễn trừ quản lý và các điều khoản vùng an toàn, tạo điều kiện cho ICO. Cách tiếp cận “quản lý tiên phong trước lập pháp” này hoàn toàn trái ngược với lập trường cứng rắn của cựu chủ tịch Gary Gensler, người luôn yêu cầu mọi bên phát hành token phải tuân thủ quy trình đăng ký chứng khoán truyền thống.

Thị trường phản ứng rất nhanh và tích cực. Dù quy định cụ thể chưa được ban hành, việc người đứng đầu cơ quan quản lý tối cao định hướng đã giúp ngành giảm thiểu đáng kể chi phí thử nghiệm tuân thủ. Các startup giờ đây có thể tự tin hơn trong việc thiết kế mô hình kinh tế token của mình, miễn là token được phân loại rõ ràng vào nhóm mạng, bộ sưu tập hoặc công cụ, sẽ tránh được xung đột trực tiếp với SEC. Đây chắc chắn sẽ thúc đẩy làn sóng thử nghiệm phát hành token mới, đặc biệt là các dự án tập trung vào tiện ích và quản trị cộng đồng thay vì cam kết lợi nhuận.

Từ “quản lý bằng thực thi” sang “quản lý phân loại”: Sự chuyển mình trong chính sách tiền mã hóa Hoa Kỳ

Lời lẽ của Atkins đánh dấu một bước chuyển cơ bản trong triết lý quản lý tiền mã hóa tại Hoa Kỳ. Nhìn lại thời kỳ Gensler, chiến lược trọng tâm của SEC thường bị chỉ trích là “quản lý bằng thực thi” – không đưa ra quy tắc rõ ràng trước, mà chủ yếu kiện các dự án lớn sau khi sự việc xảy ra để “giết gà dọa khỉ”, khiến cả ngành phải tự dò dẫm giới hạn đỏ trong lo sợ. Mô hình đó dẫn đến chi phí tuân thủ cao, bóp nghẹt đổi mới và đẩy nhiều dự án, dòng vốn ra nước ngoài.

Ngược lại, Atkins đang thúc đẩy mô hình “quản lý phân loại”. Trọng tâm là xây dựng quy tắc tiên đoán và phân định rõ phạm vi quản lý. Phân loại token ông đề xuất chính là nỗ lực xây dựng cho ngành phức tạp này một hệ tọa độ quản lý dễ hiểu, dễ vận dụng. Việc đưa phần lớn token về cho CFTC quản lý cũng phù hợp bản chất “hàng hóa số” của các tài sản này, trong khi CFTC vốn tập trung ngăn chặn gian lận, thao túng thị trường hơn là yêu cầu công bố thông tin khắt khe, mức độ kiểm soát tương đối thoáng.

Lý do sâu xa của chuyển dịch này có thể xuất phát từ lo ngại Hoa Kỳ đang tụt hậu trước UAE, EU trên đường đua tiền mã hóa toàn cầu. Atkins tiết lộ, một trong những nhiệm vụ ưu tiên sau năm mới là triển khai khung “miễn trừ đổi mới”, nhằm cung cấp miễn trừ quản lý có điều kiện và thời hạn cho dự án tiền mã hóa, fintech, giúp giảm chi phí tuân thủ và khuyến khích thử nghiệm. Ông kỳ vọng có thể công bố vào khoảng cuối tháng 1. Điều này cho thấy SEC đang tìm cách chuyển mình từ “rào cản đổi mới” sang “bệ phóng đổi mới”, nhằm thu hút lại nhân tài và dòng vốn tiền mã hóa toàn cầu về Mỹ.

Vấn đề chưa ngã ngũ: Cuộc đua giữa lập pháp Quốc hội và hành động quản lý

Dù SEC chuyển hướng rõ rệt, cục diện cuối cùng của quản lý tiền mã hóa Hoa Kỳ vẫn còn một biến số then chốt: Quốc hội. Hiện dự luật “Cấu trúc Thị trường” nhằm quản lý toàn diện tiền mã hóa, phân định rõ ràng quyền hạn của SEC và CFTC đang được thúc đẩy khó khăn tại Thượng viện. Nếu được thông qua, dự luật này sẽ hợp thức hóa nguyên tắc phân loại mà Atkins đề xuất, giúp nó ổn định và có sức mạnh pháp lý cao hơn.

Bản thân Atkins cũng thừa nhận, “Chúng tôi sẽ xem Quốc hội đưa ra giải pháp gì.” Điều này ngụ ý hành động của SEC và tiến trình lập pháp Quốc hội đang chạy song song. Một viễn cảnh có thể xảy ra là, SEC tận dụng quyền lực hành chính để đi đầu phát hành “miễn trừ đổi mới” và hướng dẫn dựa trên phân loại, cung cấp sự chắc chắn ngay lập tức cho thị trường; đồng thời, lập pháp Quốc hội sẽ tạo nền tảng pháp lý vững chắc hơn cho khung này và xử lý các vấn đề phối hợp liên cơ quan phức tạp hơn.

Tuy nhiên, ngay cả khi tiến trình lập pháp của Quốc hội bị đình trệ hoặc chậm lại, SEC dưới sự dẫn dắt của Atkins vẫn có không gian hành động độc lập rất lớn. Chương trình “dự án tiền mã hóa” và hướng dẫn phân loại đủ sức tạo môi trường tương đối ổn định, dự đoán được cho ngành trong thời gian dài. Chiến lược “hành chính đi trước” này đảm bảo cải cách quản lý không bị tắc nghẽn bởi bế tắc chính trị tại Quốc hội. Đối với những người trong ngành khao khát sự rõ ràng, một SEC hành động tích cực sẽ giá trị hơn nhiều so với một SEC chỉ biết chờ đợi lập pháp hoàn hảo.