12.7 AI Nhật Báo Trí tuệ nhân tạo và tiền mã hóa dẫn đầu làn sóng đổi mới công nghệ, cục diện kinh tế toàn cầu và quản lý tăng tốc thay đổi

I. Tin Nổi Bật

1. Đột phá công nghệ AI: Elon Musk ra mắt Grok, gây xôn xao dư luận

Lĩnh vực trí tuệ nhân tạo lại tiếp tục tạo sóng. CEO Tesla Elon Musk vừa công bố một hệ thống AI mã nguồn mở mang tên “Grok”, tuyên bố có thể hiểu và giải thích thế giới một cách chính xác. Tuyên bố này ngay lập tức thu hút sự chú ý và tranh luận sôi nổi từ giới công nghệ.

Musk cho biết, Grok là một hệ thống AI dựa trên mô hình ngôn ngữ lớn, có khả năng xây dựng kho kiến thức bằng cách đọc thông tin trên internet, từ đó có cái nhìn sâu sắc về thế giới. Ông nhấn mạnh, Grok không chỉ trả lời câu hỏi mà còn giải thích nguyên lý và logic phía sau.

Giới chuyên môn có ý kiến trái chiều về năng lực của Grok. Người ủng hộ cho rằng, nếu Grok thực sự làm được như Musk nói, đây sẽ là cột mốc quan trọng trong phát triển AI. Phía chỉ trích lại nghi ngờ độ tin cậy, cho rằng Musk có thể đã phóng đại.

Dù thế nào, việc Grok ra mắt chắc chắn thúc đẩy tiến bộ công nghệ AI. Các nhà phân tích nhận định, nếu Grok giữ đúng cam kết, nó sẽ nâng cao đáng kể năng lực hiểu và giải thích của hệ thống AI, thúc đẩy ứng dụng AI trong nhiều ngành.

2. Tranh cãi quyền riêng tư bùng phát: Ông lớn mạng xã hội bị điều tra chống độc quyền

Vấn đề bảo vệ quyền riêng tư lại đẩy các ông lớn công nghệ vào tâm điểm dư luận. Ủy ban Thương mại Liên bang Mỹ (FTC) mới đây công bố sẽ điều tra chống độc quyền đối với Meta (tiền thân Facebook), Twitter và các nền tảng mạng xã hội lớn khác.

FTC cho biết, cuộc điều tra tập trung vào việc các công ty này thu thập và sử dụng dữ liệu người dùng thế nào. Lâu nay, các nền tảng mạng xã hội bị cáo buộc thu thập quá nhiều dữ liệu và tận dụng cho mục đích thương mại như quảng cáo, xâm phạm quyền riêng tư người dùng.

Meta và Twitter hoan nghênh cuộc điều tra, cam kết hợp tác đầy đủ. Tuy nhiên, một số nhà phân tích cho rằng, cuộc điều tra này có thể buộc các ông lớn công nghệ phải thay đổi lớn, hạn chế khả năng thu thập và sử dụng dữ liệu người dùng.

Tranh cãi này lại làm dấy lên sự quan tâm về bảo vệ quyền riêng tư. Người ủng hộ cho rằng dữ liệu người dùng cần được bảo vệ tốt hơn, tránh bị khai thác thương mại quá mức. Nhưng cũng có ý kiến lo ngại hạn chế quá mức sẽ ảnh hưởng đến đổi mới và phát triển của các công ty internet.

3. Khủng hoảng năng lượng trầm trọng: Chi phí huấn luyện AI tăng vọt, ngành công nghiệp lo lắng

Sự phát triển nhanh chóng của AI đang đối mặt với thách thức mới: khan hiếm năng lượng. Gần đây, tình trạng thiếu hụt năng lượng toàn cầu gia tăng, đẩy chi phí huấn luyện các mô hình AI lớn lên rất cao, khiến ngành công nghiệp lo ngại sâu sắc.

Ước tính, huấn luyện một mô hình ngôn ngữ lớn tiêu tốn năng lượng ngang bằng lượng điện tiêu thụ của một hộ gia đình trung bình trong một năm. Khi các mô hình AI ngày càng lớn, nhu cầu về tính toán và năng lượng cũng tăng theo.

Thiếu hụt năng lượng không chỉ làm tăng chi phí huấn luyện mà còn có thể làm chậm tiến trình phát triển AI. Một số công ty đã buộc phải giảm tốc các dự án AI để kiểm soát chi phí. Giới chuyên môn e ngại, nếu tình trạng này kéo dài, sẽ cản trở ứng dụng AI trong các lĩnh vực then chốt.

Các nhà phân tích cho rằng, giải pháp là nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng và tăng đầu tư vào năng lượng tái tạo. Đồng thời, cần có chính sách bảo đảm cung cấp năng lượng cho huấn luyện AI.

Không nghi ngờ gì, thiếu hụt năng lượng đang đặt ra thách thức mới cho phát triển AI. Làm sao cân bằng giữa phát triển và bảo vệ môi trường sẽ là bài toán lớn của toàn ngành.

4. Siết chặt quản lý: Nhiều nước ban hành quy định mới về quản trị AI

Nhằm kiểm soát tốt hơn sự phát triển của công nghệ AI, nhiều quốc gia và khu vực đã liên tiếp ban hành các biện pháp quản lý mới để tăng cường quản trị AI.

Liên minh châu Âu đã đề xuất “Đạo luật Trí tuệ Nhân tạo” có tính bước ngoặt, áp dụng quản lý và kiểm soát AI theo phân cấp. Khi có hiệu lực, đây sẽ là khung pháp lý quản trị AI đa lĩnh vực đầu tiên trên thế giới.

Song song đó, Mỹ cũng đang xây dựng chính sách quản lý AI toàn diện. Nhà Trắng vừa công bố “Bản đồ bảo vệ quyền lợi AI”, đưa ra loạt nguyên tắc và khuyến nghị nhằm bảo vệ quyền lợi công dân khi sử dụng AI.

Ngoài ra, Trung Quốc, Nhật Bản, Singapore… cũng liên tục ban hành quy định liên quan, chuẩn hóa nghiên cứu và ứng dụng AI, ngăn ngừa rủi ro tiềm ẩn.

Các nhà phân tích nhận định, siết chặt quản lý AI là xu thế tất yếu. Khi AI ứng dụng rộng khắp các lĩnh vực, bảo đảm an toàn, đáng tin cậy và công bằng rất quan trọng. Tuy nhiên, cũng có ý kiến cho rằng quản lý quá mức có thể bóp nghẹt đổi mới, cần cân bằng giữa phát triển và kiểm soát.

Rõ ràng, quản trị AI sẽ là chủ đề lớn mà chính phủ và ngành công nghiệp toàn cầu cùng phải đối mặt trong thời gian tới.

5. Tranh cãi đạo đức tiếp diễn: Tranh chấp bản quyền tác phẩm nghệ thuật AI leo thang

Tác phẩm nghệ thuật do AI tạo ra có nên được bảo hộ bản quyền? Tranh cãi này lại nóng lên gần đây.

Sự việc bắt đầu khi một nghệ sĩ kiện hãng AI Midjourney và một số công ty khác, cáo buộc hệ thống AI của họ đã sử dụng trái phép tác phẩm của anh khi tạo ra các tác phẩm nghệ thuật mới. Nghệ sĩ này yêu cầu bồi thường phí bản quyền.

Các công ty như Midjourney thì phản bác, cho rằng tác phẩm AI là hình thức sáng tạo mới, không nên bị ràng buộc bởi luật bản quyền truyền thống. Họ cho rằng người nhập prompt mới là tác giả, chứ không phải người cung cấp dữ liệu huấn luyện.

Tranh cãi này lại làm dấy lên thảo luận rộng rãi về bản quyền tác phẩm nghệ thuật AI. Người ủng hộ cho rằng AI đã sử dụng hàng loạt tác phẩm có sẵn, nên phải trả phí bản quyền. Phía phản đối lo ngại nếu AI nghệ thuật bị quản lý bản quyền như truyền thống sẽ kìm hãm sự phát triển của lĩnh vực mới này.

Các nhà phân tích nhận định, khi nghệ thuật AI ngày càng phổ biến, pháp luật liên quan cần được hoàn thiện để xác định rõ quyền lợi. Đồng thời, cũng có ý kiến kêu gọi xây dựng hệ thống bản quyền mới, phù hợp với thời đại để giải quyết các vấn đề mới phát sinh.

II. Tin Tức Ngành

1. Giá Bitcoin điều chỉnh ngắn hạn, triển vọng dài hạn vẫn tích cực

Giá Bitcoin trong 24 giờ qua có sự điều chỉnh nhẹ, hiện giao dịch quanh mức 87,500 USD. Các nhà phân tích cho rằng, đợt điều chỉnh này chủ yếu do phát biểu diều hâu của Thống đốc Ngân hàng Trung ương Nhật Bản Kazuo Ueda, làm dấy lên dự báo tăng lãi suất tại Nhật, đẩy lợi suất trái phiếu 2 năm lên 1%. Đồng thời, PMI phi sản xuất tháng 11 của Trung Quốc ghi nhận lần đầu tiên giảm trong gần 3 năm, khiến nhà đầu tư lo ngại về tăng trưởng kinh tế khu vực.

Dù áp lực ngắn hạn vẫn còn, triển vọng dài hạn của Bitcoin vẫn lạc quan. Thứ nhất, FED có thể sẽ phát tín hiệu giảm tốc tăng lãi suất tại cuộc họp tuần này, giảm bớt lo ngại về lãi suất cao. Thứ hai, nhu cầu của các nhà đầu tư tổ chức với tài sản số tiếp tục tăng. Số liệu cho thấy, tuần trước các sản phẩm ETP tài sản số ghi nhận dòng vốn vào 1.07 tỷ USD. Ngoài ra, ETF Bitcoin giao ngay dự kiến ra mắt trong tuần này, hứa hẹn thu hút thêm dòng vốn tổ chức.

Nhà phân tích Michael van de Poppe nhận định: “Bitcoin hiện đang test vùng hỗ trợ quan trọng 88,000 USD. Chỉ cần giữ trên mức này, Bitcoin vẫn có thể trở lại trên 90,000 USD vào cuối năm.” Nhìn chung, dù biến động ngắn hạn gia tăng, giá trị đầu tư dài hạn của Bitcoin vẫn còn, nhà đầu tư có thể tận dụng nhịp điều chỉnh để bố trí hợp lý.

( 2. Ethereum chịu áp lực bán mạnh, DeFi dẫn đầu đà giảm

Ethereum giảm mạnh trong 24 giờ qua, hiện giao dịch quanh 2,800 USD, giảm trên 5%. Nhà phân tích chỉ ra nguyên nhân chính là phát biểu diều hâu của Ngân hàng Nhật Bản khiến tài sản rủi ro bị bán tháo, cùng với ảnh hưởng tiêu cực từ các vụ tấn công vào hệ sinh thái DeFi.

Cụ thể, giao thức DeFi Yearn bị hacker tấn công, thiệt hại khoảng 3 triệu USD yETH token. Tin tức này khiến nhà đầu tư lo ngại về an toàn của DeFi, kéo cả mảng DeFi giảm gần 7%, đẩy Ethereum giảm theo.

Tuy nhiên, các chuyên gia vẫn đánh giá triển vọng dài hạn của Ethereum tích cực. Thứ nhất, sau nâng cấp Shanghai, mạng Ethereum sẽ có khả năng mở rộng và bảo mật cao hơn. Thứ hai, hệ sinh thái Ethereum đang phát triển mạnh mẽ, nhiều ứng dụng đổi mới liên tục xuất hiện. Thứ ba, nhu cầu của các tổ chức đối với Ethereum tiếp tục tăng. Theo CoinShares, tuần trước các sản phẩm đầu tư Ethereum ghi nhận dòng vốn vào 380 triệu USD.

Vì vậy, dù chịu áp lực bán ngắn hạn, giá trị đầu tư dài hạn của Ethereum vẫn còn. Nhà đầu tư có thể tận dụng nhịp điều chỉnh để bố trí hợp lý, đồng thời theo dõi sát diễn biến an toàn của DeFi.

) 3. Hệ sinh thái Solana phân hóa mạnh, HumidiFi chiếm trên 35% khối lượng giao dịch hàng ngày

Hệ sinh thái Solana đang chứng kiến sự phân hóa mạnh, giao thức HumidiFi ghi nhận khối lượng giao dịch trung bình trên 1 tỷ USD/ngày, chiếm khoảng 35% tổng hoạt động spot trên Solana. Trong khi đó, các giao thức khác có khối lượng giảm liên tục, thanh khoản nội bộ tập trung hơn nữa.

Nhà phân tích nhận định, HumidiFi dẫn đầu hệ sinh thái Solana nhờ mô hình “thanh khoản chủ động” sáng tạo. Mô hình này kết hợp thanh toán on-chain và dự đoán off-chain để giải quyết vấn đề hiệu quả vốn thấp và chênh lệch giá lớn của AMM truyền thống, tạo nền tảng thanh khoản cho thị trường vốn Internet trên Solana.

Song song, HumidiFi cũng đẩy mạnh minh bạch hóa. Các module chính của họ gồm dự trữ mở nguồn, xác thực được, quản trị đa bên, giới hạn chuyển tài sản khỏi hợp đồng lõi…, đảm bảo hệ thống vận hành tự động nhờ dữ liệu on-chain.

Tuy nhiên, cũng có ý kiến lo ngại sự tập trung quá mức vào HumidiFi có thể tăng rủi ro hệ thống cho Solana, nếu HumidiFi gặp sự cố sẽ ảnh hưởng lớn đến toàn hệ. Vì vậy, sự phát triển bền vững dài hạn của Solana cần đa dạng hóa, tránh tập trung thái quá.

Tóm lại, hệ sinh thái Solana đang trải qua quá trình sàng lọc, sự nổi lên của HumidiFi rất đáng chú ý. Nhưng cũng cần cảnh giác rủi ro tập trung, đảm bảo sự đa dạng hóa cho hệ sinh thái.

III. Tin Dự Án

1. Sui blockchain chính thức mainnet, mở ra làn sóng mới cho hệ sinh thái Move

Sui là blockchain Layer-1 mới, do Mysten Labs phát triển, xây dựng trên ngôn ngữ lập trình Move. Sau hơn hai năm phát triển và thử nghiệm, Sui mainnet đã chính thức ra mắt ngày 1/12/2025.

Mainnet Sui đánh dấu giai đoạn phát triển mới cho hệ sinh thái Move. Là blockchain công khai đầu tiên dùng Move, Sui cung cấp hạ tầng hiệu suất cao, mở rộng và an toàn cho developer, thúc đẩy hệ sinh thái Move phát triển. Sui mainnet áp dụng kiến trúc nền tảng hoàn toàn mới, có thể xử lý hàng chục nghìn giao dịch mỗi giây, mở rộng không giới hạn nhờ sharding. Ngoài ra, Sui đưa ra mô hình dữ liệu mới, giải quyết hiệu quả vấn đề “đảo dữ liệu” tồn tại lâu dài trong blockchain.

Mainnet Sui sẽ tạo động lực lớn cho Move. Một mặt, Sui cung cấp hạ tầng mạnh mẽ, thu hút đông đảo developer và dự án mới. Mặt khác, nhiều đổi mới của Sui mở ra cơ hội mới cho hệ Move, ví dụ như sharding hỗ trợ hiệu năng cao cho DApp, mô hình dữ liệu giải quyết vấn đề tương tác dữ liệu.

Giới chuyên môn nhận định, mainnet Sui là cột mốc quan trọng của hệ Move. Move sẽ phát triển nhanh dưới sự hỗ trợ của Sui, trở thành hệ sinh thái blockchain lớn tiếp theo sau Ethereum. Đồng thời, thiết kế sáng tạo của Sui sẽ mở ra hướng phát triển mới cho toàn ngành blockchain.

2. Aptos ra mắt UpgradeV2, tăng hiệu suất và bảo mật mạng lưới

Aptos là blockchain mới do đội ngũ cựu nhân viên Meta sáng lập, sử dụng Move. Gần đây, Aptos công bố nâng cấp mạng UpgradeV2, nhằm nâng cao hiệu suất và bảo mật.

UpgradeV2 là nâng cấp lớn đầu tiên kể từ khi Aptos mainnet. Nâng cấp này tập trung ba điểm: nâng cấp thuật toán đồng thuận và kiến trúc node để tăng throughput và tốc độ phản hồi; tối ưu máy ảo và engine thực thi để tăng hiệu quả chạy hợp đồng thông minh; tăng cường bảo mật, vá các lỗ hổng đã biết.

Đội ngũ Aptos cho biết, UpgradeV2 đưa hiệu suất và bảo mật mạng lên tầm cao mới. Theo thử nghiệm, mạng Aptos sau nâng cấp đạt throughput 100,000 TPS, thời gian phản hồi dưới 100ms. Hiệu suất xử lý hợp đồng thông minh cũng tăng mạnh, tạo hạ tầng mạnh mẽ cho DApp trong hệ Aptos.

Giới chuyên môn nhận định, UpgradeV2 đánh dấu Aptos bước vào giai đoạn phát triển nhanh. Là blockchain mới nổi, Aptos được kỳ vọng đóng vai trò quan trọng trong hệ Move. Nâng cấp này sẽ tăng sức cạnh tranh của Aptos, đặt nền tảng vững chắc cho vị thế trong hệ sinh thái Move.

3. Gensyn ra mắt nền tảng phát triển hợp đồng thông minh AI

Gensyn là công ty đổi mới tập trung vào kết hợp AI và blockchain. Mới đây, Gensyn ra mắt nền tảng phát triển hợp đồng thông minh dựa trên AI, nhằm đơn giản hóa quy trình phát triển hợp đồng, hạ thấp rào cản kỹ thuật.

Nền tảng của Gensyn áp dụng công nghệ AI tiên tiến, tự động sinh mã hợp đồng thông minh dựa trên mô tả ngôn ngữ tự nhiên của developer. Developer chỉ cần mô tả chức năng mong muốn, nền tảng sẽ sinh ra mã tương ứng. Điều này vừa đơn giản hóa quy trình phát triển, vừa hạ thấp rào cản, giúp cả non-dev cũng có thể tham gia xây dựng hợp đồng thông minh.

Ngoài sinh code, nền tảng Gensyn còn tích hợp kiểm toán, test và triển khai hợp đồng, cung cấp giải pháp phát triển hợp đồng thông minh trọn gói. Nền tảng hỗ trợ nhiều blockchain lớn như Ethereum, Polkadot, Sui…, giúp developer dễ dàng phát triển hợp đồng đa chuỗi.

Việc ra mắt nền tảng Gensyn được xem là thử nghiệm quan trọng cho sự hội tụ AI và blockchain. Giới chuyên môn đánh giá, AI sẽ tăng mạnh hiệu suất phát triển hợp đồng thông minh, thúc đẩy ra đời nhiều ứng dụng sáng tạo mới. Đồng thời, Gensyn cũng mở ra cánh cửa mới cho ứng dụng AI trong blockchain.

4. Hyperbolic công bố mạng tính toán phi tập trung dựa trên AI

Hyperbolic là công ty đổi mới tập trung vào tính toán phân tán. Mới đây, công ty này đã công bố mạng tính toán phi tập trung dựa trên AI, nhằm cung cấp dịch vụ tính toán hiệu suất cao và bảo vệ quyền riêng tư.

Mạng tính toán phi tập trung của Hyperbolic áp dụng kiến trúc hoàn toàn mới, phi tập trung hóa mô hình tính toán truyền thống. Hệ thống gồm nhiều node phân tán, mỗi node cung cấp tài nguyên tính toán nhất định. Khi nhận nhiệm vụ, mạng tự động chia nhỏ và phân bổ cho các node, sau đó tổng hợp kết quả trả về.

Điểm sáng tạo lớn là ứng dụng AI vào hệ thống. AI trong mạng sẽ tự động điều phối, tối ưu nhiệm vụ tính toán, tăng hiệu suất sử dụng tài nguyên. AI còn xác thực kết quả tính toán, đảm bảo độ chính xác. Ngoài ra, mạng còn áp dụng công nghệ tính toán bảo mật, có thể xử lý nhiệm vụ mà không tiết lộ dữ liệu người dùng, bảo vệ quyền riêng tư hiệu quả.

Việc ra mắt mạng tính toán Hyperbolic được xem là đổi mới lớn trong lĩnh vực tính toán phi tập trung. Các chuyên gia cho rằng, mạng không chỉ cung cấp dịch vụ tính toán hiệu suất cao mà còn giải quyết được bài toán bảo mật quyền riêng tư mà các mô hình truyền thống gặp phải, mở ra giải pháp tin cậy cho nhiều ứng dụng tính toán bảo mật.

IV. Động Thái Kinh Tế

1. FED giảm tốc tăng lãi suất, áp lực lạm phát vẫn kéo dài

Kinh tế Mỹ năm 2025 trải qua giai đoạn đầy thử thách. Dù GDP quý III tăng 2.1% so với cùng kỳ, lạm phát vẫn cao, chỉ số giá PCE lõi tháng 10 tăng 5.6% so với năm trước, vượt xa mục tiêu 2% của FED. Thị trường việc làm vẫn tốt, tỷ lệ thất nghiệp tháng 11 ở mức 3.7%, nhưng tăng lương chậm lại, làm dấy lên lo ngại suy thoái.

Tại cuộc họp chính sách tháng 11, FED quyết định tăng lãi suất 50 điểm cơ bản, nâng lãi suất mục tiêu lên 4.25%-4.5%. Đây là lần đầu FED giảm tốc độ tăng lãi suất từ 75 xuống 50 điểm cơ bản kể từ tháng 3/2022. Chủ tịch Powell cho biết, dù áp lực lạm phát vẫn còn, nhưng giảm tốc tăng lãi suất là hợp lý do chính sách tiền tệ có độ trễ.

Phản ứng của thị trường khá trái chiều. Một mặt, nhà đầu tư hoan nghênh giảm tốc tăng lãi suất vì rủi ro “hạ cánh cứng” giảm. Mặt khác, lạm phát dai dẳng lại khiến lo ngại FED sẽ nới lỏng lập trường chính sách. Thị trường chứng khoán và crypto biến động mạnh sau cuộc họp.

Các nhà kinh tế nhận định khác nhau về hướng đi tiếp theo của FED. Goldman Sachs dự báo FED sẽ kết thúc chu kỳ tăng lãi suất đầu 2026 và bắt đầu giảm lãi suất nửa cuối năm. Morgan Stanley thì cho rằng lạm phát cứng đầu, FED có thể phải nâng lãi suất lên 5.25%-5.5%. Nhìn chung, năm 2026 sẽ là năm nhiều thách thức, FED cần cân bằng giữa kiềm chế lạm phát và tránh suy thoái kinh tế.

2. Kinh tế Trung Quốc phục hồi nhanh, chính sách tiếp tục nới lỏng

Năm 2025, kinh tế Trung Quốc phục hồi khi tác động của dịch bệnh giảm dần. GDP cả năm tăng 5.1%, cao hơn mức 3% năm 2024. Dù tốc độ vẫn thấp hơn trước dịch, nhưng đã cho thấy dấu hiệu phục hồi bền vững.

Về chính sách, chính phủ Trung Quốc duy trì tài khóa tích cực và tiền tệ ổn định để hỗ trợ phục hồi. Chi tiêu ngân sách tập trung vào hạ tầng, đổi mới công nghệ…, đồng thời đẩy mạnh giảm thuế phí giúp doanh nghiệp giảm gánh nặng. Chính sách tiền tệ vẫn duy trì thanh khoản hợp lý, PBOC nhiều lần giảm lãi suất và dự trữ bắt buộc, bơm vốn dài hạn cho kinh tế thực.

Xuất khẩu và sản xuất là động lực chính thúc đẩy tăng trưởng. Nhờ phục hồi kinh tế toàn cầu và nhu cầu thị trường quốc tế tăng, xuất khẩu cả năm tăng 8.7%. Đầu tư sản xuất tăng 6.2%, cao nhất 5 năm qua. Về tiêu dùng, dù phục hồi chậm, nhưng với việc làm cải thiện và thu nhập tăng, vai trò của tiêu dùng trong thúc đẩy tăng trưởng sẽ rõ nét hơn.

Chuyên gia nhận định, nền tảng phục hồi của kinh tế Trung Quốc cần củng cố thêm. Thời gian tới cần tiếp tục tăng cường chính sách, nhất là mở rộng nhu cầu trong nước, thúc đẩy tiêu dùng… Đồng thời, cần cảnh giác với áp lực lạm phát và rủi ro địa chính trị. Tổng thể, kinh tế Trung Quốc năm 2026 nhiều khả năng sẽ tiếp tục ổn định và phục hồi, đóng góp cho tăng trưởng toàn cầu.

3. Khủng hoảng năng lượng ở châu Âu trầm trọng, triển vọng kinh tế u ám

Năm 2025, kinh tế châu Âu chìm trong khủng hoảng năng lượng. Xung đột Nga-Ukraine kéo dài, nguồn cung khí đốt và điện bị gián đoạn, giá năng lượng tăng vọt. Điều này khiến kinh tế châu Âu chịu tổn thất nặng nề, chi phí sản xuất tăng cao, lợi nhuận doanh nghiệp giảm mạnh, tỷ lệ thất nghiệp tăng.

Theo Eurostat, quý IV/2025 kinh tế khu vực đồng euro giảm 1.4% so với cùng kỳ, lạm phát đạt 8.1%. Đức, Pháp, Ý đều rơi vào suy thoái. Để ứng phó, ECB buộc phải tiếp tục tăng lãi suất để kiểm soát kỳ vọng lạm phát, nhưng điều này lại làm trầm trọng thêm nguy cơ suy thoái.

Thiếu hụt năng lượng và chi phí sinh hoạt cao đã kích hoạt các cuộc biểu tình quy mô lớn khắp châu Âu. Người dân xuống đường yêu cầu chính phủ có biện pháp giải quyết khó khăn. Một số nước phải áp dụng trợ cấp tạm thời để giảm áp lực cho dân.

Triển vọng năm 2026, kinh tế châu Âu vẫn u ám. IMF dự báo khu vực đồng euro sẽ rơi vào suy thoái nhẹ, GDP cả năm giảm 0.3%. Nguồn cung năng lượng thiếu, căng thẳng địa chính trị và lạm phát cao tiếp tục kìm hãm đà phục hồi.

Chuyên gia kêu gọi châu Âu cần đẩy nhanh chuyển đổi năng lượng, giảm phụ thuộc nhiên liệu hóa thạch, đồng thời tăng đầu tư nâng sức cạnh tranh và khả năng chống chịu. Chỉ khi đó, kinh tế châu Âu mới có thể vượt qua khó khăn, lấy lại động lực phát triển.

V. Giám sát & Chính sách

1. Thượng viện Mỹ thông qua dự luật quản lý toàn diện tiền mã hóa

Thượng viện Mỹ đã thông qua dự luật “Đổi mới Tiền mã hóa Có trách nhiệm” với 69 phiếu thuận, 30 phiếu chống. Dự luật nhằm thiết lập khung pháp lý toàn diện cho ngành crypto.

Được đề xuất bởi các thượng nghị sĩ Lugin và Thiels, dự luật đưa crypto vào phạm vi giám sát ngân hàng, yêu cầu các công ty crypto phải có giấy phép liên bang và tuân thủ quy định giống ngân hàng. Nội dung chính gồm:

• Đưa crypto vào phạm vi giám sát ngân hàng, do SEC và CFTC cùng quản lý.
• Yêu cầu công ty crypto có giấy phép liên bang, tuân thủ quy định về vốn, chống rửa tiền, bảo vệ người tiêu dùng,…
• Đưa ra quy định cho stablecoin, yêu cầu phải có dự trữ USD tương ứng.
• Làm rõ các quy định thuế và kế toán cho crypto.

Dự luật nhằm tạo môi trường pháp lý thuận lợi cho ngành crypto, bảo vệ quyền lợi nhà đầu tư, phòng ngừa rủi ro hệ thống. Việc thông qua đồng nghĩa khung giám sát crypto của Mỹ chính thức hình thành, tạo động lực mới cho ngành.

Ngành crypto nhìn chung hoan nghênh dự luật này. CEO Coinbase Brian Armstrong cho rằng đây là cột mốc quan trọng, mang lại sự rõ ràng cần thiết trong quản lý. Tuy vậy, một số chuyên gia lo ngại giám sát quá mức sẽ bóp nghẹt đổi mới.

Chuyên gia fintech Jane Wincowski nhận định, dự luật đang cân bằng giữa quản lý và đổi mới, nhưng còn có thể cải thiện. Bà đề xuất cần làm rõ hơn tiêu chuẩn phân loại crypto và xây dựng quy định bao trùm cho các dự án phi tập trung.

2. Ủy ban Chứng khoán Hong Kong ban hành hướng dẫn giám sát sàn giao dịch tài sản ảo

Ủy ban Chứng khoán và Hợp đồng Tương lai Hong Kong ###SFC( đã ban hành “Khung giám sát nền tảng giao dịch tài sản ảo”, quy định quản lý cho các sàn giao dịch tài sản ảo. Khung này sẽ chính thức có hiệu lực từ 1/6/2024.

Nội dung chính gồm:

• Sàn giao dịch tài sản ảo phải có giấy phép của SFC mới được hoạt động tại Hong Kong.
• Sàn phải đáp ứng yêu cầu vốn nghiêm ngặt, bảo vệ tài sản nhà đầu tư, chống rửa tiền và chống tài trợ khủng bố,…
• SFC sẽ giám sát liên tục, kiểm tra hệ thống, quy trình kiểm soát và vận hành của sàn.
• Sàn phải cung cấp đầy đủ thông tin rủi ro cho nhà đầu tư và có biện pháp bảo vệ quyền lợi nhà đầu tư.

Khung pháp lý này nhằm tạo môi trường thuận lợi cho ngành tài sản ảo Hong Kong, thu hút doanh nghiệp chất lượng, đồng thời bảo vệ nhà đầu tư và giữ ổn định thị trường.

Chủ tịch Hiệp hội Fintech Hong Kong Trần Thủ Nhân cho biết đây là bước đi then chốt đưa Hong Kong trở thành trung tâm blockchain và tài sản ảo. Ông cho rằng quản lý hợp lý sẽ tăng tính minh bạch và củng cố niềm tin công chúng.

Tuy nhiên, một số ý kiến lo ngại quy định quá chặt có thể làm tăng chi phí tuân thủ, ảnh hưởng sức cạnh tranh của Hong Kong. Luật sư fintech Trương Vĩ Cường kêu gọi cơ quan quản lý nên đối thoại chặt chẽ với ngành để xây dựng quy định thiết thực.

) 3. EU phê duyệt khung giám sát nhà cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa

Ủy ban châu Âu, Hội đồng châu Âu và Nghị viện châu Âu đã đạt thỏa thuận cuối cùng về “Đạo luật Thị trường Tài sản mã hóa” (MiCA), đưa ra quy định thống nhất cho các nhà cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa. Dự kiến quy định có hiệu lực từ năm 2024.

Nội dung chính của MiCA gồm:

• Yêu cầu nhà phát hành và cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa phải có giấy phép trên toàn EU.
• Nhà phát hành phải công bố thông tin chi tiết như whitepaper, báo cáo kiểm toán…
• Đưa ra yêu cầu dự trữ cho stablecoin, phải có tài sản thanh khoản chất lượng cao hoặc tiền pháp định tương ứng.
• Tăng cường quy định chống rửa tiền và chống tài trợ khủng bố.
• Chuẩn hóa quảng cáo và marketing, cấm tuyên truyền gây hiểu lầm.

MiCA nhằm xây dựng khung pháp lý thống nhất cho thị trường tài sản mã hóa EU, tăng bảo vệ nhà đầu tư nhưng vẫn tạo không gian đổi mới. Quy định này được xem là bước tiến lớn về quản lý crypto của EU.

Phó chủ tịch Ủy ban châu Âu Valdis Dombrovskis cho biết, MiCA sẽ giúp EU trở thành khu vực đầu tiên trên thế giới có quy định toàn diện cho tài sản mã hóa, đảm bảo quyền lợi người tiêu dùng được bảo vệ tối đa.

Tuy nhiên, một số ý kiến lo ngại về các điều khoản. Giám đốc tài sản số Deutsche Bank Max Ross cho rằng yêu cầu dự trữ stablecoin quá nghiêm ngặt, có thể làm hạn chế ứng dụng trong thanh toán và thanh toán bù trừ.

Tổng thể, MiCA tạo môi trường pháp lý rõ ràng hơn cho ngành tài sản mã hóa EU, có lợi cho thu hút doanh nghiệp chất lượng, bảo vệ nhà đầu tư và thúc đẩy ngành phát triển bền vững.