Indicator là gì? 15 Công cụ phân tích kỹ thuật bạn cần biết để giao dịch Forex và chứng khoán

Bất kỳ ai làm việc với thị trường tài chính đều phải đối mặt với một thách thức cơ bản: Khi nào nên mua? Khi nào nên bán? Làm sao biết được mức giá hợp lý? Để trả lời những câu hỏi này, indicator là gì là điều đầu tiên cần hiểu rõ. Đây chính là những công cụ phân tích kỹ thuật giúp nhà đầu tư đưa ra quyết định thông minh hơn trên thị trường Forex, chứng khoán và các tài sản khác.

Indicator là gì và tại sao lại quan trọng?

Công cụ phân tích kỹ thuật được các chuyên gia tài chính phát triển suốt nhiều thập kỷ, giờ đây đã trở thành tiêu chuẩn trong mọi nền tảng giao dịch. Thay vì chỉ dựa vào cảm giác, những ai sử dụng indicator có thể nhận diện các tín hiệu rõ ràng: giá sẽ tăng hay giảm, thị trường có đang quá mua hoặc quá bán, xu hướng hiện tại có bao mạnh, khối lượng giao dịch có đủ để hỗ trợ một bước đi mới hay không.

Bốn nhóm indicator chính trong phân tích kỹ thuật

Trong phân tích kỹ thuật, các công cụ được chia thành 4 loại chính:

• Indicator xu hướng - Giúp xác định giá đang chuyển động theo hướng nào
• Indicator động lượng - Đo lường sức mạnh của sự biến động giá
• Indicator biến động - Thể hiện mức độ dao động của thị trường
• Indicator khối lượng - Phân tích áp lực mua-bán dựa trên khối lượng giao dịch

Nhóm 1: Indicator theo dõi xu hướng

Đường trung bình di động (Moving Average - MA)

Đây là công cụ cơ bản nhất, thể hiện hướng di chuyển của giá trong một khoảng thời gian. MA không dự báo chính xác giá tương lai, nhưng giúp phát hiện xu hướng mới hình thành. Công thức tính MA dựa trên giá đóng cửa của các nến trước đó.

Chỉ số ADX (Directional Average Index)

ADX có khả năng độc nhất: nó cho biết xu hướng có thực sự tồn tại hay không, và sức mạnh của nó là bao nhiêu - tất cả mà không cần chú ý đến hướng giá. Ngay cả khi giá đi xuống, đường ADX có thể vẫn đi lên, báo hiệu rằng xu hướng giảm đang rất mạnh mẽ.

Mây Ichimoku (Ichimoku Kinko Hyo)

Ichimoku là một chỉ báo toàn diện được tạo thành từ 5 đường riêng biệt (Tenkan-sen, Kijun-sen, Senkou span A, Senkou span B, Chikou span). Nó giúp định vị vùng hỗ trợ và kháng cự, đồng thời xác nhận sự tồn tại của xu hướng trong một cái nhìn tổng quan.

MACD (Moving Average Convergence Divergence)

MACD được xây dựng từ hai đường trung bình di động và một đường tín hiệu. Công cụ này chuyên theo dõi những thay đổi trong động lượng, phát hiện những dấu hiệu sắp đảo chiều của giá và cảnh báo khi sức mạnh của xu hướng suy yếu.

Parabolic SAR

SAR là viết tắt của “Stop and Reverse”, cho biết thời điểm tốt để thay đổi chiến lược. Chỉ báo này cảnh báo khi hướng của giá có thể thay đổi, giúp nhà đầu tư quyết định khi nào cần dừng lỗ hoặc chốt lời.

Nhóm 2: Indicator đo lường động lượng

RSI (Relative Strength Index)

RSI thể hiện sức mạnh tương đối của một tài sản so với chính nó trong một chu kỳ nhất định. Giá trị dao động từ 0 đến 100, RSI được sử dụng phổ biến để nhận diện tín hiệu giao dịch ban đầu, thường được kết hợp với các công cụ khác.

Stochastic Oscillator (SO)

SO so sánh giá đóng cửa hiện tại với phạm vi giá lịch sử để phát hiện những tài sản đang bị mua quá mức hoặc bán quá mức. Khi SO vượt 80, thị trường quá mua; khi dưới 20, thị trường quá bán. SO cũng cảnh báo những dấu hiệu phân kỳ, tức là giá và indicator đang bất đồng.

Williams %R

%R là chỉ báo tương tự SO nhưng có cách tính khác. Nó giúp nhà đầu tư nhận diện tài sản bị mua hoặc bán quá mức, với tỉ lệ đảo ngược so với Stochastic.

Nhóm 3: Indicator biến động

ATR (Average True Range)

ATR đo lường mức độ biến động của thị trường. Đây là một chỉ báo đơn lẻ, cung cấp thông tin cơ bản về sự dao động của giá trong một khoảng thời gian, giúp xác định điểm vào lệnh và điểm thoát phù hợp.

Dải Bollinger (Bollinger Bands - BB)

Dải Bollinger được xây dựng dựa trên đường trung bình di động và độ lệch chuẩn. Khi giá chạm vào băng trên, thị trường có khả năng quá mua; khi chạm băng dưới, thị trường quá bán. Nhiều trader kết hợp BB với MACD và RSI để có tín hiệu mạnh hơn.

Độ lệch chuẩn (Standard Deviation - SD)

SD đo khoảng cách của giá so với trung bình di động. Nếu SD lớn, thị trường đang biến động mạnh; nếu SD nhỏ, thị trường đang ổn định. Mức SD cao thường báo hiệu kết thúc giai đoạn hoạt động và bước vào giai đoạn hợp nhất, giúp nhà đầu tư tìm được điểm vào lệnh tối ưu.

Nhóm 4: Indicator phân tích khối lượng

MFI (Money Flow Index)

MFI kết hợp giá và khối lượng giao dịch để xác định xem tài sản có bị mua quá mức hay bán quá mức hay không. Nó dao động từ 0 đến 100; nếu thấp, nhà đầu tư có xu hướng mua vào; nếu cao, họ bán ra. MFI thường được kết hợp với sóng Elliott và tỷ lệ Fibonacci.

Chỉ báo A/D (Accumulation/Distribution)

A/D được dùng để xác định một tài sản đang được tích lũy hay phân phối. Dựa vào khối lượng và sự chênh lệch giữa giá cao nhất và thấp nhất, A/D có thể hiện những xu hướng tăng/giảm và dấu hiệu phân kỳ. Nếu giá tăng nhưng A/D giảm, khối lượng mua có thể không đủ để hỗ trợ bước tăng tiếp theo.

OBV (On-Balance Volume)

OBV phân tích áp lực mua-bán dựa trên khối lượng và giá. Nguyên tắc đơn giản: nếu hôm nay giá tăng, giá trị OBV hôm nay bằng giá trị OBV hôm trước cộng với khối lượng giao dịch. Khi OBV tăng, nó cho thấy nhà đầu tư đang đăng ký dòng vốn vào tài sản.

Bảng phân loại toàn bộ 15 indicator

Lưu ý: Dải Bollinger và mây Ichimoku là những indicator đa năng có thể hoạt động độc lập hoặc kết hợp với các công cụ khác tùy theo chiến lược cụ thể.

Cách kết hợp indicator hiệu quả trong giao dịch

Biết indicator là gì chỉ là bước đầu; quan trọng hơn là hiểu khi nào dùng chúng, dùng chúng với thị trường nào, và kết hợp những công cụ nào với nhau sẽ mang lại kết quả tối tưu. Dưới đây là một ví dụ thực tế kết hợp 4 indicator (RSI, Ichimoku, Bollinger Band, OBV) trong một chiến lược mua:

Bước 1: Xác nhận giá phá vỡ mức giữa dải BB

Trước tiên, kiểm tra xem giá có phá vỡ và đóng cửa trên mức giữa của dải Bollinger hay không. Đây là tín hiệu đầu tiên cho thấy động lượng đang hình thành. Sau khi xác nhận điều này, tiến hành bước tiếp theo.

Bước 2: Chờ RSI vượt 50

Tìm mối liên kết giữa dải BB và RSI. Nếu động lượng vẫn đi sau xu hướng, điều đó có thể báo hiệu một breakout sắp xảy ra. RSI trên 50 được coi là tín hiệu động lượng tích cực. Tuy nhiên, đôi khi RSI và giá không đồng bộ cùng lúc, bạn có thể cần chờ một lúc để động lượng tích tụ.

Bước 3: Quan sát OBV tăng, sau đó mua khi khối lượng mạnh

Bước này là nước cờ quyết định: kiểm tra xem giao dịch dự kiến có được hỗ trợ bởi khối lượng mua mạnh hay không. OBV tăng chứng tỏ điều đó. Khi khối lượng tăng, là lúc thích hợp để vào lệnh. Đừng quên thiết lập Stop Loss ngay để bảo vệ vốn.

Bước 4: Đặt Stop Loss dưới dải Bollinger dưới

Xác định điểm Stop Loss là rất quan trọng trong bất kỳ giao dịch nào. Địa điểm lý tưởng là ngay dưới dải BB dưới. Nếu đặt Stop Loss quá thấp hơn mức này, rủi ro mất vốn sẽ quá lớn.

Bước 5: Chốt lời khi giá phá dải BB trên

Để chốt lời hiệu quả, chỉ cần theo dõi một indicator duy nhất thay vì nhiều. Nếu chờ tất cả các indicator phát tín hiệu, bạn có thể phải đợi lâu và mất đi khoản lời lẹn lỏi. Khi giá phá vỡ dải Bollinger trên, đó là dấu hiệu rõ ràng về một đảo chiều tiềm năng - lúc này nên đóng giao dịch và lấy tiền.

Nếu giao dịch bán, bạn có thể áp dụng quy trình tương tự nhưng ngược lại.

Tóm lại

Indicator là gì? Chúng là những công cụ không thể thiếu giúp nhà đầu tư ra quyết định dựa trên dữ liệu thực tế thay vì cảm nhận. Một khi đã thành thạo indicator, bạn sẽ có lợi thế rõ ràng trên thị trường và các giao dịch sẽ an toàn hơn. Tuy nhiên, hãy nhớ rằng indicator không phải vô sai sót - chúng đôi khi phát ra tín hiệu sai lệch. Đây chính là lý do cần kết hợp nhiều indicator từ các nhóm khác nhau, và cần luyện tập thường xuyên để sử dụng chúng một cách hiệu quả và chính xác trên thị trường.