5 Quy tắc thiết yếu để chọn cổ phiếu có tiềm năng phát triển dựa trên chỉ số EPS

Hiểu rõ cách tính EPS - Bước khởi đầu cho nhà đầu tư

Khi bước vào thị trường chứng khoán, câu hỏi đầu tiên của bất kỳ nhà đầu tư nào là: làm sao để xác định một cổ phiếu có thực sự đáng giá hay không? Chỉ số EPS (Earning Per Share) - hay còn gọi là lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu - chính là công cụ cơ bản nhất để trả lời câu hỏi này.

Cách tính EPS khá đơn giản: EPS = (Thu nhập ròng - Cổ tức ưu đãi) / Tổng số cổ phiếu đang lưu hành

Về bản chất, EPS thể hiện khả năng sinh lời của mỗi cổ phiếu. Nếu một công ty tạo ra nhiều lợi nhuận nhưng chia cho ít cổ phiếu, thì mỗi cổ phiếu sẽ có giá trị cao hơn. Ngược lại, nếu lợi nhuận chia cho nhiều cổ phiếu, giá trị trên mỗi cổ phiếu sẽ thấp hơn.

Từ Lý Thuyết Đến Thực Tế: Cách Chỉ Số EPS Phản Ánh Sức Khỏe Doanh Nghiệp

Để hiểu rõ hơn, hãy xem xét trường hợp cụ thể sau:

Năm 2020, công ty A báo cáo lợi nhuận thuần $1.000 với 1.000 cổ phiếu lưu hành. Vậy EPS = $1 cho mỗi cổ phiếu. Một năm sau, doanh thu tăng và lợi nhuận thuần lên đến $1.500, nhưng số lượng cổ phiếu vẫn giữ nguyên. Khi đó, EPS tăng lên $1,5 - tăng 50% so với năm trước.

Con số này nói lên điều gì? Đó là công ty đang hoạt động ngày càng hiệu quả, tạo ra nhiều lợi nhuận hơn cho mỗi nhà đầu tư. Về lâu dài, thị trường sẽ kỳ vọng giá cổ phiếu sẽ tăng theo.

Tuy nhiên, có một điểm quan trọng cần nhớ: EPS tăng trong ngắn hạn (dưới 1 năm) không nhất thiết sẽ kéo theo giá cổ phiếu tăng. Giá cổ phiếu ngắn hạn chịu tác động lớn từ tâm lý thị trường. Nếu nhà đầu tư lạc quan, dòng tiền sẽ chảy vào chứng khoán, giá tăng. Nếu bi quan, thị trường suy giảm, giá giảm - hiện tượng này có thể kéo dài 6-12 tháng. Nhưng nhìn dài hạn (trên 5 năm), EPS tăng sẽ là tín hiệu mạnh mẽ cho tăng trưởng giá cổ phiếu.

Xây Dựng Chiến Lược Lựa Chọn Cổ Phiếu: Kết Hợp Nhiều Chỉ Báo

Dựa vào EPS một mình là chưa đủ. Nhà đầu tư thông minh cần kết hợp nhiều công cụ phân tích để tăng độ chính xác:

Chỉ số EPS Cao: Doanh nghiệp có lợi nhuận cao trên mỗi cổ phiếu là dấu hiệu tích cực.

Hoạt Động Kinh Doanh Ổn Định: Theo dõi xu hướng EPS qua nhiều năm. Nếu EPS tăng liên tục, đó là công ty đang phát triển bền vững.

Chính Sách Cổ Tức Ổn Định Và Tăng Dần: Nếu công ty không chỉ kiếm lợi nhuận mà còn chia cổ tức ổn định cho cổ đông, đó là tín hiệu tốt. McDonald là ví dụ điển hình - trong suốt 43 năm, cổ tức của họ tăng liên tục, thu hút ngày càng nhiều nhà đầu tư.

Chỉ Số P/E Thấp Hợp Lý: P/E = Giá cổ phiếu ÷ EPS. Nếu P/E > 25, cổ phiếu đang bị định giá quá cao. Nếu P/E < 12, có thể là cơ hội mua vào. Tuy nhiên, tiêu chuẩn này khác nhau giữa các ngành, cần so sánh trong cùng lĩnh vực.

Chính Sách Mua Lại Cổ Phần: Một số công ty mua lại cổ phiếu của chính mình từ thị trường. Động thái này làm giảm số lượng cổ phiếu lưu hành, tự động tăng EPS. Với cùng một lợi nhuận, chia cho ít cổ phiếu hơn = EPS cao hơn.

Ví dụ minh họa: Công ty AAA có lợi nhuận $40 và 40 cổ phiếu lưu hành, EPS = $1, giá khoảng $40/cổ. Nếu công ty mua lại 20 cổ phiếu, EPS trở thành $40 ÷ 20 = $2, giá cổ phiếu có thể tăng gấp đôi lên $80.

Doanh Thu - Nền Tảng Của Mọi Chỉ Báo

Để đánh giá công ty một cách chính xác, không thể chỉ nhìn EPS. Bạn cần xem doanh thu (Revenue) - tổng tiền công ty kiếm được từ hoạt động chính.

Công thức liên hệ: Tổng doanh thu - Tổng chi phí - Thuế TNDN = Lợi nhuận sau thuế

Thông thường, công ty có doanh thu lớn và tăng liên tục sẽ có lợi nhuận cao, từ đó EPS cao, giá cổ phiếu tăng theo. Doanh thu là “máy sinh tiền” của công ty, là cơ sở để tạo lợi nhuận thực.

Điểm quan trọng: Một số công ty có thể có lợi nhuận cao do bán tài sản (đất, nhà xưởng) chứ không phải từ hoạt động kinh doanh chính. Vì vậy, phân tích doanh thu giúp nhà đầu tư nhận ra liệu công ty đang kiếm tiền từ đâu.

Những Cảnh Báo Quan Trọng: Không Phải EPS Tăng Nào Cũng Tốt

Tránh Đánh Giá Chỉ Trên 1-2 Năm

EPS có thể tăng nhất thời vì những lý do không lành mạnh. Ví dụ, công ty bán tài sản để bổ sung lợi nhuận, khiến EPS tăng trong kỳ báo cáo đó, nhưng hoạt động kinh doanh chính lại suy giảm. Nếu chỉ nhìn vào 1-2 năm, bạn có thể bị “mắc lừa”.

Giải pháp: Luôn nhìn vào xu hướng EPS trong ít nhất 5 năm trở lên. Nếu EPS tăng liên tục qua nhiều năm, đó là dấu hiệu tin cậy.

Dòng Tiền (Cash Flow) - Chỉ Báo Thực Sự Của Sức Khỏe Tài Chính

Một cảnh báo lớn: EPS tăng không có nghĩa là doanh nghiệp thực sự có tiền. Netflix (NFLX) là minh chứng rõ ràng. EPS của Netflix tăng liên tục trong nhiều năm, nhưng công ty lại đối mặt với vấn đề dòng tiền âm và nợ tăng. Nói cách khác, mặc dù “có lãi trên giấy”, nhưng tiền mặt của công ty đang dần cạn kiệt.

Bài học ở đây: Luôn kiểm tra dòng tiền thực của công ty. Nếu dòng tiền âm hoặc yếu ớt, hãy cẩn thận, dù EPS trông có vẻ ấn tượng.

Kết Luận: Sử Dụng EPS Như Một Công Cụ, Không Phải Giải Pháp Duy Nhất

Chỉ số EPS là bắt đầu, không phải là kết thúc. Nhà đầu tư thông thái sẽ kết hợp EPS với doanh thu, cổ tức, P/E, dòng tiền và nhiều chỉ báo khác để đưa ra quyết định. Cách tính EPS có thể dễ, nhưng cách sử dụng nó để kiếm lợi nhuận thì cần kỹ năng và kiến thức sâu. Hãy kiên nhẫn, phân tích kỹ lưỡng, và đừng bao giờ đầu tư dựa trên một chỉ báo duy nhất.