## OTC thị trường là gì? Một hướng dẫn cần đọc cho nhà đầu tư

Khi chúng ta nói về giao dịch tài chính, thường nghĩ đến các sàn giao dịch tập trung như HOSE, HNX. Nhưng bạn có biết không? Cũng có một hệ sinh thái giao dịch rộng lớn và linh hoạt hơn đang phát triển mạnh mẽ — **Thị trường OTC (Thị trường giao dịch ngoài sàn)**. Đối với những người muốn mở rộng lựa chọn đầu tư, việc hiểu otc market là gì không chỉ là kiến thức cơ bản mà còn là chìa khóa để nắm bắt nhiều cơ hội hơn.

### OTC: Khái niệm cốt lõi về giao dịch ngoài sàn

**OTC** là viết tắt của "Over-the-counter" (giao dịch qua quầy), tiếng Việt gọi là "Thị trường giao dịch ngoài sàn". Tên gọi này đã tiết lộ bản chất hoạt động của nó: OTC là một hệ sinh thái giao dịch phi tập trung, giá cả chủ yếu được xác định qua thương lượng và thỏa thuận giữa người mua và người bán, chứ không dựa vào cơ chế định giá thống nhất của các nền tảng tập trung.

Tại Việt Nam, thị trường OTC còn có các tên gọi khác như thị trường mạng, thị trường chứng khoán tự do, thị trường báo giá điện tử. Thú vị là, giao dịch OTC không bị giới hạn về địa điểm, có thể thực hiện tại các công ty chứng khoán, quầy ngân hàng, hoặc qua điện thoại, email, nền tảng trực tuyến, mang lại sự linh hoạt chưa từng có cho người tham gia.

Khác với các sàn giao dịch truyền thống, thị trường OTC vận hành dựa trên mạng lưới các nhà môi giới, nhà đầu tư, hệ thống thông tin và diễn đàn cộng đồng. Người tham gia có thể tự thương lượng giá trị tài sản, giao dịch qua quầy của công ty chứng khoán hoặc ngân hàng. Mô hình này ban đầu xuất hiện như một thị trường phụ trợ, nhưng ngày nay đã phát triển thành một hệ sinh thái thị trường cao cấp phức tạp và chuyên nghiệp.

### OTC và sàn tập trung: Những điểm khác biệt

Để giúp nhà đầu tư đưa ra lựa chọn sáng suốt hơn, chúng ta cùng xem các điểm khác biệt chính giữa thị trường OTC và các sàn giao dịch truyền thống (HOSE, HNX):

| Chỉ số so sánh | Thị trường OTC | Sàn tập trung (HOSE, HNX) |
|--------|--------|----------------------|
| **Đặc điểm thị trường** | Phi tập trung, giao dịch qua mạng lưới nhà môi giới | Tập trung, quản lý chặt chẽ và minh bạch |
| **Phương thức định giá** | Do nhà tạo lập thị trường và nhà môi giới quyết định | Do hệ thống sàn quyết định |
| **Thời gian giao dịch** | 24/7, linh hoạt thuận tiện | Thời gian cố định: HOSE từ 9:00-14:45 (Thứ Hai đến Thứ Sáu); HNX từ 9:00-15:00 (Thứ Hai đến Thứ Sáu) |
| **Phạm vi sản phẩm** | Cổ phiếu chưa niêm yết, các sản phẩm tài chính đa dạng (hơn 300 loại) | Cổ phiếu niêm yết, hợp đồng tương lai chỉ số, số lượng sản phẩm hạn chế |
| **Tính linh hoạt của hợp đồng** | Có thể tùy chỉnh theo nhu cầu | Hợp đồng chuẩn, không thể sửa đổi |
| **Phương thức thanh toán** | Linh hoạt cao | Hạn chế hơn |
| **Thời gian thanh toán** | Có thể đến T+0 (thanh toán trong ngày) | Chu kỳ T+2 tiêu chuẩn |

### Tại sao thị trường OTC thu hút nhà đầu tư?

**① Mở rộng lựa chọn đầu tư vô hạn**

Thị trường OTC mở ra cánh cửa đa dạng hóa đầu tư cho nhà đầu tư. Trong thị trường truyền thống tại Việt Nam, lựa chọn của nhà đầu tư khá hạn chế — cổ phiếu hoặc hợp đồng tương lai VN30. Nhưng trong hệ sinh thái OTC, bạn có thể tiếp cận các công cụ phái sinh, hợp đồng chênh lệch (CFD), quyền chọn và nhiều hơn nữa, giúp xây dựng danh mục đầu tư đa dạng hơn.

**② Phát triển mạnh của thị trường phái sinh**

Lấy ví dụ Bitcoin, kể từ khi các sản phẩm phái sinh ra đời từ năm 2017, tổng giá trị của các sản phẩm này đã chiếm hơn 30% tổng giá trị thị trường Bitcoin. Theo dữ liệu CryptoCompare, so sánh khối lượng giao dịch spot và phái sinh của Bitcoin cho thấy, khối lượng giao dịch phái sinh thậm chí đã vượt qua giao dịch spot vào tháng 6 năm 2021. Điều này chứng tỏ tầm quan trọng và tính thanh khoản của các sản phẩm phái sinh trong thị trường OTC.

**③ An toàn và nâng cao tính chuyên nghiệp**

Thị trường OTC hiện đại đã được tối ưu hóa, tự động hóa và mã hóa nhiều lớp an ninh, ngang bằng với mức độ an toàn của thị trường tập trung. Nhiều nhà môi giới OTC đã được chứng nhận và giám sát bởi các tổ chức tài chính uy tín, điều này càng tăng thêm niềm tin của các nhà tham gia thị trường.

**④ Sức mạnh của công cụ đòn bẩy**

Trong các sàn giao dịch truyền thống (như HOSE và HNX), nhà đầu tư tối đa chỉ có thể vay đòn bẩy 2 lần, còn trên một số nền tảng, cổ phiếu chưa niêm yết không thể vay đòn bẩy. Ngược lại, thị trường OTC cho phép nhà đầu tư sử dụng đòn bẩy lên tới hàng trăm lần để nhân rộng lợi nhuận, đây là lợi thế lớn đối với các trader có vốn hạn chế nhưng muốn tối đa hóa lợi nhuận.

### Thực trạng và cơ hội của thị trường OTC tại Việt Nam

Theo số liệu của Tổng cục Thống kê Việt Nam, tính đến cuối năm 2020, Việt Nam có khoảng 683.6 nghìn doanh nghiệp hoạt động. Tuy nhiên, chỉ có khoảng 1575 doanh nghiệp niêm yết cổ phiếu trên 3 sàn lớn là HOSE, HNX và Upcom, chiếm chưa đến 0.2%.

Dữ liệu này tiết lộ một cơ hội quan trọng: phần lớn doanh nghiệp không thể huy động vốn qua các sàn tập trung, nhưng vẫn cần vốn. Thị trường OTC trở thành “cứu cánh” cho các doanh nghiệp này — cung cấp kênh huy động vốn mà không cần đáp ứng các yêu cầu khắt khe của sàn tập trung.

Tại Việt Nam, một số nền tảng OTC nổi bật gồm SanOTC, VN-Direct và Vietstock, cung cấp thông tin cổ phiếu OTC trong nước phong phú và môi trường giao dịch ổn định. Tuy nhiên, các nền tảng này chủ yếu tập trung vào cổ phiếu OTC nội địa, thiếu đa dạng sản phẩm quốc tế. Đối với nhà đầu tư muốn đầu tư cổ phiếu OTC quốc tế, sử dụng đòn bẩy để giao dịch Bitcoin và các tài sản toàn cầu khác, việc chọn nhà môi giới có giấy phép quốc tế là điều cần thiết hơn bao giờ hết.

### Rủi ro và lời khuyên quản lý rủi ro khi đầu tư OTC

Đầu tư vào bất kỳ thị trường tài chính nào cũng cần cẩn trọng. Dưới đây là một số lời khuyên từ các chuyên gia thị trường giúp bạn giao dịch an toàn hơn trong thị trường OTC:

**✔️ Tránh các tài sản thanh khoản thấp**

Cổ phiếu có khối lượng giao dịch thấp sẽ đối mặt với rủi ro thanh khoản — bạn có thể không tìm được đối tác giao dịch, dẫn đến bị kẹp vốn. Đây là một cạm bẫy phổ biến của thị trường OTC, cần đặc biệt cảnh giác.

**✔️ Xây dựng danh mục đa dạng**

Đừng đặt tất cả vốn vào một tài sản duy nhất. Phân bổ vốn vào các loại tài sản và thị trường khác nhau giúp giảm thiểu rủi ro hệ thống. Nguyên tắc này áp dụng cho mọi thị trường.

**✔️ Sử dụng đòn bẩy một cách hợp lý**

Dù đòn bẩy cao trong OTC có thể nhanh chóng tăng lợi nhuận, nhưng cũng là con dao hai lưỡi — có thể dẫn đến mất sạch tài khoản. Việc sử dụng đòn bẩy nên dựa trên hiểu biết sâu về thị trường của bạn, quá mức sẽ dễ dẫn đến thất bại.

**✔️ Nghiên cứu kỹ sản phẩm**

Trước khi giao dịch bất kỳ sản phẩm OTC nào, hãy đảm bảo bạn hiểu rõ đặc tính, rủi ro và xu hướng thị trường của chúng. Thiếu kiến thức chính là nguyên nhân chính dẫn đến thất bại trong đầu tư.

### Tóm lại

**otc market là gì** là một hệ sinh thái đầu tư đầy cơ hội nhưng cũng đòi hỏi sự thận trọng. Đối với nhà đầu tư Việt Nam, thị trường OTC mở ra cánh cửa tiếp cận thị trường tài chính toàn cầu, cung cấp nhiều sản phẩm hơn, linh hoạt hơn và đòn bẩy cao hơn so với các sàn truyền thống.

Nhưng cơ hội luôn đi kèm rủi ro. Để thành công trong thị trường OTC, bạn cần hiểu rõ cơ chế thị trường, chọn nền tảng giao dịch uy tín, quản lý rủi ro một cách hợp lý và không ngừng nâng cao kỹ năng giao dịch cũng như nhận thức thị trường của mình.