Hợp Đồng Tương Lai và Hợp Đồng Giao Sau: Công Cụ Nào Thích Hợp Cho Nhà Đầu Tư Việt?

Tại Sao Cần Hiểu Về Hợp Đồng Phái Sinh?

Từ khi Sở giao dịch chứng khoán Việt Nam niêm yết chỉ số VN30 futures vào năm 2018, công cụ này dần trở thành lựa chọn của các nhà đầu tư có kinh nghiệm. Tuy nhiên, đa số nhà đầu tư Việt Nam vẫn còn chưa nắm rõ cơ chế hoạt động, lợi ích thực tế cũng như những rủi ro tiềm ẩn. Hiểu rõ về hợp đồng tương lai và hợp đồng giao sau là bước đầu tiên để lựa chọn công cụ đầu tư phù hợp.

Hợp Đồng Tương Lai Hoạt Động Như Thế Nào?

Hợp đồng tương lai xuất phát từ nhu cầu thực tế: các thương nhân cần bảo vệ bản thân khỏi biến động giá hàng hóa. Chẳng hạn, các hãng hàng không phải mua dầu nhiên liệu liên tục và giá dầu luôn thay đổi bất thường. Để tránh bị tổn thất từ mức giá cao hơn trong tương lai, họ ký hợp đồng tương lai với nhà cung cấp để khóa giá hiện tại.

Cơ Chế Cơ Bản: Long và Short

Trong hợp đồng tương lai, nhà đầu tư có hai cách tiếp cận:

• Mua (Long): Bạn đồng ý sẽ mua tài sản khi hợp đồng đáo hạn, hy vọng giá sẽ tăng lên.
• Bán khống (Short): Bạn cam kết sẽ bán tài sản khi hợp đồng đáo hạn, kỳ vọng giá sẽ giảm xuống.

Ví dụ thực tế: Nếu bạn dự đoán dầu Brent sẽ tăng giá vào cuối tháng 10, bạn có thể mở vị thế Long để mua 1000 Barrel với giá $43. Nếu vào ngày 20/10, giá tăng lên $44 và bạn quyết định chốt lời, bạn sẽ kiếm được $1,000 lợi nhuận.

Ngược lại, nếu bạn mở vị thế Short (bán khống) ở mức $43 và giá giảm xuống $42 vào ngày 20/10, bạn cũng lãi $1,000 khi mua lại hợp đồng.

Đặc Điểm Chính Của Hợp Đồng Tương lai Trên Thị Trường Phái Sinh

Tính Chuẩn Hóa Tuyệt Đối: Mỗi hợp đồng tương lai được quy định rõ ràng về loại tài sản, khối lượng, giá giao dịch và ngày đáo hạn. Điều này tạo sự minh bạch và an toàn.

Được Niêm Yết Và Bảo Lãnh: Sở giao dịch chứng khoán phái sinh là bên thứ ba đảm bảo nghĩa vụ thanh toán của cả hai bên, giảm thiểu rủi ro mặc nợ.

Cơ Chế Ký Quỹ Và Bù Trừ Hàng Ngày: Nhà đầu tư chỉ cần nộp một phần giá trị hợp đồng (ký quỹ ban đầu). Mỗi ngày, tài khoản sẽ được tính lãi/lỗ dựa trên giá thị trường. Nếu lỗ quá lớn, bạn sẽ bị yêu cầu ký quỹ bổ sung.

Đòn Bẩy Tài Chính Cao: Đây là điểm hấp dẫn lớn nhất. Bạn chỉ cần trả khoảng 5-10% giá trị thực của hợp đồng để bắt đầu giao dịch. Nếu tài sản biến động 5%, lợi nhuận của bạn có thể tăng gấp 4-5 lần.

Những Rủi Ro Không Thể Bỏ Qua

Rủi Ro Từ Đòn Bẩy: Mặc dù đòn bẩy giúp tăng lợi nhuận, nó cũng phóng đại tổn thất. Nếu dùng tỷ lệ 1:10 và giá chỉ biến động 5% theo hướng ngược lại, bạn sẽ mất 50% số vốn ký quỹ ban đầu.

Bù Trừ Hàng Ngày Có Thể Gây Áp Lực Dòng Tiền: Nếu hợp đồng chuyển động bất lợi, tài khoản ngay lập tức ghi nhận lỗ. Bạn phải có đủ tiền để ký quỹ bổ sung, nếu không vị thế sẽ bị đóng buộc.

Tính Chất Đầu Cơ Cao: Hợp đồng tương lai không tạo ra giá trị thực sự (khác với đầu tư vào doanh nghiệp). Nó là công cụ giao dịch chấp nhận rủi ro cao với biến động giá nhanh chóng.

So Sánh: Hợp Đồng Tương Lai Versus CFD (Hợp Đồng Giao Sau)

Ngoài hợp đồng tương lai, nhà đầu tư còn có thể lựa chọn CFD - một loại chứng khoán phái sinh khác kết hợp đặc điểm của hợp đồng tương lai và giao dịch cổ phiếu thông thường. CFD cho phép giao dịch các tài sản đa dạng như vàng, ngoại hối, bitcoin mà không cần nắm giữ chúng thực sự.

Lựa Chọn Nào Phù Hợp?

• CFD thích hợp cho những nhà đầu tư mạo hiểm, không có nhiều vốn nhưng muốn đầu cơ trong ngắn hạn với sức mua linh hoạt.
• Hợp đồng tương lai thích hợp cho nhà đầu tư lớn có ý định thực sự giao dịch tài sản hoặc muốn phòng ngừa rủi ro biến động giá.

Kết Luận

Hợp đồng tương lai và hợp đồng giao sau (CFD) đều là công cụ phái sinh mạnh mẽ nhưng đòi hỏi kỹ năng quản lý rủi ro cao. Hợp đồng tương lai với tính chuẩn hóa và bảo lãnh từ sở giao dịch mang lại an toàn hơn, trong khi CFD cung cấp sự linh hoạt và dễ tiếp cận. Trước khi bắt đầu, nhà đầu tư cần hiểu rõ cơ chế, đánh giá khả năng chịu rủi ro của bản thân, và lựa chọn công cụ phù hợp nhất với mục tiêu đầu tư.