5 Tiêu chí để chọn cổ phiếu tăng trưởng bền vững qua phân tích EPS

EPS bao nhiêu là tốt? Hiểu đúng về chỉ số lợi nhuận trên cổ phiếu

Khi bước vào thị trường chứng khoán, câu hỏi đầu tiên mà nhà đầu tư cần trả lời là: cổ phiếu nào thực sự có giá trị? Trong đó, chỉ số EPS (Earning Per Share - Lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu) là một trong những công cụ phân tích quan trọng nhất để trả lời câu hỏi này.

Công thức tính EPS: EPS = (Lợi nhuận ròng - Cổ tức ưu đãi) / Số lượng cổ phiếu lưu hành

Bản chất của chỉ số này rất đơn giản: nó cho biết mỗi cổ phiếu bạn sở hữu đem lại bao nhiêu lợi nhuận. Nếu doanh nghiệp có lợi nhuận sau thuế $1.000 và phát hành 1.000 cổ phiếu, thì EPS = $1. Nhưng khi lợi nhuận tăng lên $1.500 trong năm tiếp theo, EPS tăng lên $1,5 - tức là mỗi cổ phiếu giờ đem lại lợi nhuận cao hơn 50%.

Tại sao nhà đầu tư phải quan tâm đến xu hướng EPS tăng?

Điểm mấu chốt là: EPS bao nhiêu là tốt không phải là con số cố định, mà phụ thuộc vào xu hướng tăng trưởng theo thời gian. Trong dài hạn (trên 5 năm), EPS tăng dần sẽ kéo theo giá cổ phiếu tăng. Tuy nhiên, trong ngắn hạn (dưới 1 năm), tâm lý thị trường lại đóng vai trò lớn hơn. Khi nhà đầu tư lạc quan, dòng tiền chảy vào thị trường chứng khoán, tất cả cổ phiếu đều được hưởng lợi. Ngược lại, khi người ta lo sợ, họ rút tiền ra khỏi các khoản đầu tư rủi ro, khiến cổ phiếu giảm - bất kể EPS có tăng hay không.

Vì vậy, để xác định cổ phiếu thực sự có giá trị đầu tư, bạn không thể dựa vào EPS một mình.

5 Điều kiện kết hợp để chọn được cổ phiếu tiềm năng

1. Chỉ số EPS phải có xu hướng tăng ổn định

Không chỉ EPS cao, mà cần EPS tăng liên tục. Một cổ phiếu có EPS $2 nhưng giảm so với năm trước thường không đáng đầu tư, trong khi cổ phiếu có EPS $1,5 nhưng tăng liên tục trong 3-5 năm lại là tín hiệu tốt.

2. Doanh thu phải tăng trưởng thực

Nhiều công ty có thể “chơi trò” với EPS bằng cách bán tài sản (đất, xưởng, văn phòng) để tạo lợi nhuận tạm thời. Để phân biệt, hãy xem tổng doanh thu công ty. Công thức đơn giản:

Tổng doanh thu tăng → Lợi nhuận sau thuế tăng → EPS tăng → Giá cổ phiếu tăng

Nếu doanh thu không tăng nhưng EPS tăng, rất có khả năng đó là do một lần bán tài sản, không phải tăng trưởng bền vững.

3. Cổ tức cần ổn định và có xu hướng tăng

Khi doanh nghiệp hoạt động tốt, nó sẽ chia cổ tức cho cổ đông. McDonald là ví dụ điển hình - công ty này tăng cố định cổ tức hàng năm liên tục trong 43 năm, và số lượng cổ đông mới gia nhập cũng tăng theo. Đây là tín hiệu rõ ràng về sức khỏe tài chính lâu dài của công ty.

4. Hệ số P/E nên ở mức hợp lý

Chỉ số P/E = Giá cổ phiếu ÷ EPS

P/E báo cho bạn: với mỗi đồng lợi nhuận, bạn phải trả bao nhiêu?

• P/E > 25: Giá cao quá, đã định giá quá tích cực
• P/E < 12: Giá thấp, còn cơ hội

Tuy nhiên, tiêu chuẩn này khác nhau ở từng lĩnh vực và thị trường. Công ty công nghệ có thể có P/E 30-40 vẫn hợp lý, trong khi công ty sản xuất truyền thống với P/E trên 20 là đắt.

5. Công ty nên có kế hoạch mua lại cổ phiếu

Khi doanh nghiệp mua lại cổ phiếu đang lưu hành trên thị trường, số lượng cổ phiếu phát hành giảm. Điều này tự động làm tăng EPS ngay cả khi lợi nhuận không thay đổi.

Ví dụ: Năm 2018, công ty ABC có lợi nhuận $40 và 40 cổ phiếu lưu hành → EPS = $1. Năm 2019, lợi nhuận vẫn $40, nhưng công ty mua lại 20 cổ phiếu, còn lại 20 cổ phiếu → EPS = $2. Giá cổ phiếu thường sẽ tăng gấp đôi theo.

Cảnh báo: EPS tăng không phải lúc nào cũng tốt

Nhiều nhà đầu tư mắc phải sai lầm là chỉ nhìn vào chỉ số EPS tăng mà quên kiểm tra dòng tiền thực tế (cash flow) của công ty.

Netflix là bài học điển hình. EPS của Netflix tăng liên tục trong nhiều năm, nhưng công ty này lại tích luỹ khoản nợ lớn và dòng tiền luôn âm. Nó giống như một người kiếm lương cao ($1 triệu/năm) nhưng chi tiêu $1,5 triệu hàng năm - trên giấy tờ có vẻ giàu, nhưng thực tế ngân hàng rỗng, nợ chồng nợ.

Vì vậy, hãy xem dòng tiền thực tế để biết công ty có thực sự kiếm tiền hay chỉ là “lợi nhuận ảo”.

Kết luận: Thời gian là chìa khóa

Khi sử dụng kết hợp cả 5 tiêu chí trên - EPS tăng, doanh thu thực, cổ tức ổn định, P/E hợp lý, có mua lại cổ phiếu - xác suất chọn được cổ phiếu tăng trưởng bền vững sẽ cao hơn nhiều.

Tuy nhiên, không nên dựa vào EPS để quyết định mua bán trong 1-2 năm. Chỉ số này phát huy tác dụng thực sự khi theo dõi 3-5 năm trở lên, vì đó là lúc tăng trưởng thực sự lộ diện, tách biệt với các yếu tố ngẫu nhiên của thị trường.