VN Index là gì? Tìm hiểu chỉ số chứng khoán Việt Nam từ A đến Z

Chỉ số VN Index là thước đo chính phản ánh sức khỏe của toàn bộ thị trường chứng khoán Việt Nam. Nó được tính toán từ tổng giá trị vốn hóa của các công ty niêm yết trên sàn HOSE (Sở Giao dịch chứng khoán Hồ Chí Minh) – sàn giao dịch lớn nhất và lâu đời nhất nước ta từ năm 2000. Thông qua chỉ số VN Index, các nhà đầu tư có thể nắm bắt tổng quan về biến động, tâm lý thị trường và sức mạnh kinh tế quốc gia trong từng giai đoạn.

VN Index thực chất là gì?

Chỉ số VN Index đại diện cho đối số tổng hợp của thị trường chứng khoán Việt Nam. Khác với những chỉ số riêng lẻ, VN Index bao gồm toàn bộ các cổ phiếu được giao dịch trên sàn HOSE, không chỉ riêng những cổ phiếu lớn. Giá trị này được so sánh với mốc cơ sở ngày 28/7/2000 – ngày thị trường chứng khoán Việt Nam chính thức hoạt động.

Để dễ hiểu hơn: khi VN Index đứng ở 1.203 điểm (như tháng 4/2024), điều đó có nghĩa giá trị thị trường đã tăng gấp 12 lần so với điểm khởi đầu. Đây chính là cách để nhà đầu tư đo lường hiệu suất tương đối của toàn bộ thị trường chứng khoán Việt Nam qua thời gian.

Ngoài VN Index, thị trường còn tồn tại những chỉ số khác như VN30 (35 công ty vốn hóa lớn nhất), HNX Index, hay Upcom Index. Tuy nhiên, VN Index vẫn được xem là chỉ số chính yếu nhất, tương tự như vai trò của Dow Jones trên thị trường Mỹ.

Công thức tính và ý nghĩa sau con số

VN Index được tính theo phương pháp chỉ số giá bình quân Passcher, sử dụng công thức chuẩn:

Index = (Tổng vốn hóa hiện tại / Tổng vốn hóa gốc) × 100

Trong đó:

• Vốn hóa hiện tại = Tất cả giá cổ phiếu × số lượng cổ phiếu lưu hành ngày hôm nay
• Vốn hóa gốc = Giá cổ phiếu × số lượng cổ phiếu tại ngày 28/7/2000

Tuy tưởng chừng chỉ là con số, nhưng chỉ số VN Index lại tiết lộ rất nhiều điều về nền kinh tế và tâm lý thị trường:

Tâm lý nhà đầu tư: Khi VN Index tăng, điều đó phản ánh niềm tin, dòng tiền tích cực từ nhà đầu tư. Ngược lại, khi giảm mạnh, nó cho thấy sự lo lắng, bán tháo trên thị trường.

Sức khỏe kinh tế: Chỉ số này gián tiếp phản ánh chất lượng nền kinh tế quốc gia thông qua các yếu tố như chính sách tài khóa, lãi suất, tình hình lạm phát, và hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp.

Hiệu suất thị trường: So sánh VN Index qua các năm giúp nhà đầu tư đánh giá tốc độ tăng trưởng thực tế của thị trường chứng khoán Việt Nam.

Hành trình của VN Index qua các giai đoạn

Giai đoạn 2006 - 2007: Thời kỳ vàng

Sau khi Việt Nam gia nhập WTO (2006), thị trường chứng khoán Việt Nam chứng kiến sự bùng nổ. Năm 2007 được coi là đỉnh cao với hàng loạt IPO của các doanh nghiệp nhà nước, VN Index tăng gấp 4 lần so với 2006. Tuy nhiên, sự tăng quá nhanh cũng dẫn đến việc thị trường nóng bỏng, rồi lạnh sánh.

Giai đoạn 2008 - 2009: Khủng hoảng toàn cầu

Suy thoái kinh tế thế giới 2008 tác động nặng nề. Nhưng từ đầu 2009, chính phủ kích cầu kinh tế, VN Index bắt đầu phục hồi dần dần.

Giai đoạn 2020 - 2021: Covid-19 và bật dậy

Đầu 2020, dịch bệnh khiến chỉ số VN Index sụt giảm 31%, các nhà đầu tư nước ngoài bán tháo. Nhưng nhờ việc kiểm soát dịch tốt, cắt giảm lãi suất, từ Q2/2020 thị trường xanh trở lại. Đến cuối 2021, VN Index đạt đỉnh lịch sử 1.536 điểm, khối lượng giao dịch vượt 40.000 tỷ đồng.

Giai đoạn 2022 - 2023: Sụt giảm rồi hồi phục

Từ tháng 3/2022, với chu kỳ tăng lãi suất của Fed kéo dài đến tháng 7/2023, VN Index rơi vào xu hướng giảm liên tục. Tuy nhiên, khi Fed dừng tăng lãi, thị trường bắt đầu hồi phục. Năm 2023, VN Index đạt lợi suất 15,78% – con số ấn tượng hơn cả Dow Jones (13,36%).

Hiện tại, thị trường đang giao động quanh mức 960-980 điểm. Tuy có sụt giảm, nhưng đây lại là cơ hội tốt cho nhà đầu tư mua vào ở giá phù hợp thay vì thời kỳ nóng bỏng 2020-2021.

VN Index vs Những chỉ số quốc tế

So với các chỉ số hàng đầu thế giới như S&P 500, Dow Jones hay Nasdaq 100, chỉ số VN Index có những điểm khác biệt đáng chú ý:

Về mức độ phát triển: Thị trường chứng khoán Việt Nam vẫn còn non trẻ. Cơ chế giao dịch chưa linh hoạt (T+2), hạn chế dòng vốn ngoại, rủi ro cao hơn. Vì vậy, nhà đầu tư nước ngoài vẫn ưa thích chứng khoán Mỹ hơn.

Về tốc độ tăng trưởng: Đây lại là điểm mạnh của VN Index. Với mức tăng trưởng 550% trong 12 năm (từ 2009 đến 2024), tức bình quân 45% mỗi năm, thị trường chứng khoán Việt Nam nằm trong top những thị trường tăng trưởng nhanh nhất khu vực và toàn cầu.

Điều này cho thấy: mặc dù quy mô nhỏ, nhưng VN Index là điểm đến hấp dẫn cho nhà đầu tư dài hạn, đặc biệt những người tìm kiếm cơ hội tăng trưởng cao.

VN Index và VN30: Cùng và khác nhau

Những điểm giống nhau: Cả VN Index và VN30 đều ảnh hưởng đến tâm lý nhà đầu tư. Khi chỉ số tăng, các nhà đầu tư có xu hướng chứng thực hóa lợi nhuận; khi giảm, họ có thể chốt lỗ hoặc tìm cơ hội mua vào.

Những điểm khác biệt:

Về định nghĩa: VN Index bao gồm tất cả các cổ phiếu trên sàn HOSE, trong khi VN30 chỉ theo dõi 30 công ty có vốn hóa lớn nhất.

Về phương pháp tính: VN Index dựa hoàn toàn trên vốn hóa thị trường, chưa loại trừ cổ phiếu kém lưu động. VN30 lại áp dụng cơ chế điều chỉnh free float (cổ phiếu tự do lưu hành) và kiểm soát tỷ trọng, nên phản ánh chính xác hơn biến động thực tế.

Hiện tại, VN30 chiếm hơn 80% tổng vốn hóa thị trường, vì vậy khi theo dõi thị trường chứng khoán Việt Nam, nhà đầu tư thường chú ý cả hai chỉ số để có cái nhìn toàn diện.

Các ông lớn trên sàn chứng khoán Việt Nam

Những công ty hàng đầu hiện nay dẫn dắt chỉ số VN Index:

• Vietcombank (VCB) – Ngân hàng lớn nhất, vốn hóa 500 tỷ đồng
• BIDV (BID) – Ngân hàng quốc doanh, 281 tỷ đồng
• Vietinbank (CTG) – Ngân hàng hàng đầu, 174 tỷ đồng
• Vinhomes (VHM) – Bất động sản hạng A, 174 tỷ đồng
• PV Gas (GAS) – Khai thác dầu khí, 169 tỷ đồng
• Hoà Phát (HPG) – Thép và khoáng sản, 165 tỷ đồng
• Techcombank (TCB) – Ngân hàng tư nhân, 163 tỷ đồng
• Vingroup (VIC) – Đa ngành, 152 tỷ đồng
• FPT (FPT) – Công nghệ, 150 tỷ đồng
• VPBank (VPB) – Ngân hàng tư nhân, 145 tỷ đồng

Ngành tài chính (ngân hàng) thống trị chỉ số VN Index, điều này cho thấy sự phụ thuộc của thị trường vào các cổ phiếu ngành này.

Kết luận: VN Index đáng theo dõi?

Mặc dù chỉ số VN Index còn những hạn chế (như tỷ trọng cao của công ty lớn, cơ chế chưa linh hoạt), nhưng nó vẫn là công cụ không thể bỏ qua.

Sau 24 năm phát triển từ năm 2000, thị trường chứng khoán Việt Nam đã chứng tỏ khả năng bật dậy sau mỗi khủng hoảng (2008, 2018, 2020). Tốc độ tăng trưởng 550% trong 12 năm cho thấy VN Index có tiềm năng kỳ vọng.

Dù là nhà đầu tư chuyên nghiệp hay tân binh, hiểu rõ chỉ số VN Index sẽ giúp bạn nắm bắt xu hướng thị trường, đưa ra quyết định đầu tư sáng suốt hơn. Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu biến động, chỉ số VN Index là đại diện xứng đáng cho tiềm năng của nền kinh tế Việt Nam.