Giao Dịch Quyền Chọn (Option) Là Gì? Hướng Dẫn Từ A-Z Cho Nhà Đầu Tư Crypto

Option Là Gì – Khái Niệm Cơ Bản Không Thể Bỏ Qua

Quyền chọn (Option) là các hợp đồng phái sinh cho phép bạn có quyền – chứ không phải nghĩa vụ – mua hoặc bán một tài sản nhất định ở mức giá xác định (gọi là strike price) vào hoặc trước một ngày nhất định. Nói cách khác, option là gì thực chất là một loại “bảo hiểm” cho danh mục đầu tư của bạn.

Khác với việc mua trực tiếp tiền điện tử như Bitcoin hay Ethereum, khi giao dịch quyền chọn, bạn không sở hữu tài sản thực. Thay vào đó, bạn chỉ cần trả một khoản phí gọi là premium để có quyền thực hiện giao dịch ở thời điểm tương lai.

Ví dụ thực tế: Giá Bitcoin hiện đang ở 28.000 USD. Bạn mua một quyền chọn mua (call option) với mức strike price 30.000 USD, dự đoán giá sẽ tăng. Nếu khi hợp đồng đến hạn, giá BTC đã tăng lên 35.000 USD, bạn có thể mua ở 30.000 USD và lợi nhuận là sự chênh lệch. Nhưng nếu giá giảm xuống còn 25.000 USD, bạn đơn giản là không thực hiện quyền, chỉ mất khoản phí ban đầu mà thôi.

Phân Biệt Option Với Futures – Điểm Khác Biệt Chính Yếu

Nhiều người nhầm lẫn option với futures, nhưng chúng có khác biệt cơ bản:

• Futures: Bạn có nghĩa vụ phải mua/bán tài sản ở mức giá hợp đồng khi đến hạn
• Option: Bạn chỉ có quyền lựa chọn có thực hiện hay không

Điều này làm cho option an toàn hơn cho người mua, vì rủi ro của bạn bị giới hạn ở mức phí thanh toán. Còn futures thì có rủi ro không giới hạn.

Cấu Trúc Hợp Đồng Option – Những Thành Phần Bạn Cần Hiểu

Mỗi hợp đồng option bao gồm các thành phần sau:

1. Strike Price (Mức Giá Thực Hiện) Là mức giá ấn định mà bạn sẽ mua hoặc bán tài sản nếu quyết định thực hiện hợp đồng. Giá này cố định suốt thời gian hợp đồng có hiệu lực.

2. Expiration Date (Ngày Hết Hạn) Là thời điểm cuối cùng bạn có thể quyết định thực hiện quyền. Sau ngày này, hợp đồng sẽ hết giá trị nếu bạn không thực hiện.

3. Premium (Phí Bảo Hiểm) Số tiền bạn phải trả để mua quyền chọn. Đây là chi phí cố định mà bạn chắc chắn sẽ mất nếu quyết định không thực hiện hợp đồng.

4. Contract Size (Quy Mô Hợp Đồng) Số lượng tài sản cơ sở mà hợp đồng đại diện. Ví dụ, một hợp đồng option Bitcoin có thể đại diện cho 1 BTC.

Call Option Vs Put Option – Hai Loại Quyền Chọn Chính

Call Option – Quyền Chọn Mua

Call option cho bạn quyền mua tài sản ở strike price đã xác định. Bạn mua call khi kỳ vọng giá sẽ tăng.

Đặc điểm:

• Người mua: Lỗ tối đa = phí premium, lãi có thể vô hạn
• Người bán: Lãi tối đa = phí premium, lỗ có thể vô hạn

Trạng thái Call Option:

• In The Money (ITM): Strike price < Giá thị trường hiện tại
• At The Money (ATM): Strike price ≈ Giá thị trường (với sai số phí bảo hiểm)
• Out of The Money (OTM): Strike price > Giá thị trường hiện tại

Put Option – Quyền Chọn Bán

Put option cho bạn quyền bán tài sản ở strike price đã xác định. Bạn mua put khi kỳ vọng giá sẽ giảm.

Đặc điểm:

• Người mua: Lỗ tối đa = phí premium, lãi có thể vô hạn
• Người bán: Lãi tối đa = phí premium, lỗ có thể vô hạn

Ví dụ: Nếu giá Bitcoin giảm xuống 20.000 USD nhưng bạn có put option với strike 27.800 USD, bạn vẫn có thể bán ở 27.800 USD.

Trạng thái Put Option:

• In The Money (ITM): Strike price > Giá thị trường hiện tại
• At The Money (ATM): Strike price ≈ Giá thị trường
• Out of The Money (OTM): Strike price < Giá thị trường hiện tại

Ba Ưu Điểm Lớn Khi Giao Dịch Option

1. Kiếm Lãi Ở Cả Thị Trường Giảm Không như mua trực tiếp crypto, với option bạn có thể kiếm tiền khi thị trường đi xuống bằng cách mua put option.

2. Bảo Vệ Danh Mục Đầu Tư Option hoạt động như một chiếc “áo giáp” cho portfolio của bạn. Nếu bạn nắm giữ Bitcoin nhưng lo lắng về đợt điều chỉnh, bạn có thể mua put option để bảo vệ lợi nhuận.

3. Sử Dụng Đòn Bẩy Hiệu Quả Với một khoản vốn nhỏ, bạn có thể kiểm soát một vị thế lớn. Ví dụ, với 1.000 USD, bạn có thể mở vị thế option tương đương 100.000 USD nhờ leverage.

Bốn Nhược Điểm Bạn Phải Biết

1. Độ Phức Tạp Cao Option không phải cho người mới bắt đầu. Có quá nhiều khái niệm kỹ thuật, công thức tính toán và chiến lược cần nắm vững.

2. Chi Phí Giao Dịch Đắt Đỏ Phí ký quỹ, phí bảo hiểm và các chi phí khác cộng lại khá lớn, đặc biệt nếu giao dịch thường xuyên.

3. Rủi Ro Của Người Bán Không Giới Hạn Nếu bạn là người bán option (writer), bạn phải chịu tổn thất không giới hạn khi thị trường đảo chiều mạnh.

4. Rủi Ro Thanh Lý Tài Khoản Nếu không có đủ margin, sàn giao dịch có thể thực hiện margin call và đóng tất cả vị thế của bạn. Sự sụp đổ của FTX cách đây vài năm là ví dụ điển hình khi hàng loạt vị thế bị thanh lý và nhà đầu tư mất hết vốn.

Chiến Lược Giao Dịch Option Cơ Bản

Covered Call – Tạo Thu Nhập Từ Tài Sản Đang Nắm Giữ

Bạn sở hữu Bitcoin và đồng thời bán call option trên nó. Cách này giúp bạn tạo thu nhập bổ sung từ phí premium, đồng thời giới hạn rủi ro.

Long Put – Cược Vào Sự Giảm Giá

Bạn mua put option và kỳ vọng giá sẽ giảm. Nếu dự báo đúng, lợi nhuận có thể nhân lên gấp bội. Nhưng nếu sai, bạn chỉ mất phí premium.

Married Put – Bảo Hiểm Toàn Vẹn

Bạn vừa nắm giữ Bitcoin, vừa mua put option như một hình thức bảo hiểm. Nếu giá giảm, put option sẽ bù đắp cho lỗ, còn nếu giá tăng bạn vẫn hưởng lợi.

Option Có Hợp Pháp Tại Việt Nam?

Tại Việt Nam, giao dịch option vẫn chưa được quy định rõ ràng. Option chỉ được giao dịch thông qua hình thức OTC (Over-The-Counter) và chủ yếu cho các tổ chức lớn. Thị trường chứng khoán phái sinh Việt Nam hiện chỉ có hợp đồng tương lai trên chỉ số VN30.

Tính đến năm 2022, lượng tài khoản giao dịch phái sinh đã vượt quá 1,15 triệu tài khoản. Khối lượng giao dịch Hợp đồng tương lai VN30 tăng từ 10.954 hợp đồng/phiên năm 2017 lên gần 250.000 hợp đồng/phiên. Điều này cho thấy tiềm năng phát triển của thị trường phái sinh Việt Nam trong tương lai.

Nơi Giao Dịch Option – Những Điều Cần Lưu Ý

Vì thị trường trong nước chưa hỗ trợ đầy đủ, nhà đầu tư Việt phải tìm đến các sàn forex quốc tế. Khi chọn sàn, hãy kiểm tra:

• Được cấp phép bởi cơ quan quản lý tài chính quốc tế
• Cung cấp các công cụ quản lý rủi ro
• Hỗ trợ khách hàng tốt
• Giao diện thân thiện trên Web và Mobile
• Đòn bẩy linh hoạt

Lời Khuyên Cho Người Mới Bắt Đầu

Trước khi bắt đầu giao dịch option, hãy:

1. Học kỹ lưỡng – Đừng vội hành động, hiểu rõ mỗi khái niệm trước khi thực hành
2. Bắt đầu nhỏ – Dùng tài khoản demo hoặc giao dịch với số lượng nhỏ trước
3. Chọn một tài sản – Ban đầu tập trung vào một loại tiền điện tử mà bạn biết rõ
4. Có chiến lược – Xác định rõ mục tiêu, rủi ro chấp nhận được và tuân thủ kế hoạch
5. Quản lý rủi ro – Luôn đặt stop-loss để bảo vệ vốn của bạn

Option là công cụ mạnh mẽ nhưng cũng nguy hiểm nếu không hiểu rõ. Kiến thức và kỷ luật là chìa khóa thành công khi giao dịch quyền chọn.