Giá cổ phiếu có nhất định giảm vào ngày chi trả cổ tức không? Nhà đầu tư thông minh làm thế nào để nắm bắt cơ hội chia cổ tức

Nhiều nhà đầu tư chuyên nghiệp ưa thích cổ phiếu trả cổ tức cao, loại cổ phiếu này thường đại diện cho các công ty có nền tảng kinh doanh vững chắc và dòng tiền dồi dào. Thực tế, các công ty niêm yết liên tục chia cổ tức ổn định thường có hiệu suất dài hạn vượt trội hơn. Trong những năm gần đây, xu hướng này ngày càng trở nên sôi động, ngay cả các nhà đầu tư vĩ đại cũng phân bổ hơn một nửa tài sản của họ vào cổ phiếu trả cổ tức cao.

Nhưng đối với các nhà đầu tư mới bước chân vào thị trường chứng khoán, có hai mối quan tâm cốt lõi xoay quanh ngày cổ tức và cổ phiếu chia thưởng: Giá cổ phiếu có nhất thiết phải giảm sau ngày cổ tức không? Thời điểm mua tốt nhất là trước hay sau ngày cổ tức?

Sự thật về giảm giá cổ phiếu sau ngày cổ tức

Trong thị trường, tồn tại một nhận thức phổ biến: Vào ngày quyền cổ tức, do các cổ đông đã nhận được quyền lợi cổ tức, giá trị cổ phiếu tương ứng sẽ giảm, dẫn đến giá cổ phiếu giảm theo. Tuy nhiên, dựa trên dữ liệu lịch sử thực tế, giảm giá cổ phiếu vào ngày cổ tức không phải là quy luật bất biến, đặc biệt đối với các doanh nghiệp dẫn đầu ngành có hoạt động ổn định, liên tục chia cổ tức và được nhà đầu tư yêu thích, thì việc giá cổ phiếu tăng vào ngày cổ tức không phải là hiếm.

Ảnh hưởng của quyền và cổ tức đến giá cổ phiếu

Để hiểu rõ hiện tượng này, ta cần nắm rõ cơ chế hoạt động của quyền và cổ tức:

Trong tình huống cổ phiếu không quyền (ngày không quyền), công ty tăng vốn bằng cách phát hành cổ phiếu thưởng hoặc chia cổ phiếu, làm tăng tổng số cổ phiếu lưu hành. Trong khi đó, tổng giá trị công ty không đổi, nên giá trị mỗi cổ phiếu sẽ giảm tương ứng, dẫn đến điều chỉnh giảm giá cổ phiếu.

Trong tình huống cổ tức, công ty phát hành tiền mặt hoặc các khoản cổ tức khác, tương đương với việc giảm tài sản thực tế của công ty. Dù cổ đông nhận được tiền mặt, giá cổ phiếu cũng sẽ điều chỉnh giảm theo.

Phân tích ví dụ cụ thể

Chúng ta lấy ví dụ để lý giải logic toán học của cổ tức:

Giả sử một công ty có lợi nhuận trung bình mỗi cổ phiếu là 3 USD/năm. Dựa trên tình hình cạnh tranh ngành và lợi thế kinh doanh, thị trường định giá với tỷ số P/E là 10, tức là giá mỗi cổ phiếu là 30 USD.

Trong dài hạn, công ty ổn định lợi nhuận, tích lũy tiền mặt hàng năm, đạt đến 5 USD mỗi cổ phiếu. Tổng giá trị công ty theo đó là 35 USD mỗi cổ phiếu.

Ban lãnh đạo quyết định chia cổ tức đặc biệt 4 USD mỗi cổ phiếu, giữ lại 1 USD làm dự phòng. Công bố ngày chi trả là 17/6/2025, ngày đăng ký quyền là 15/6/2025.

Theo quy định thị trường, ngày không quyền thường trùng ngày đăng ký quyền. Vào ngày không quyền, giá cổ phiếu lý thuyết sẽ bằng giá đóng cửa hôm trước trừ đi cổ tức đã chi, tức từ 35 USD giảm xuống còn 31 USD.

Nếu có phát hành cổ phiếu thưởng, tính toán phức tạp hơn. Công thức là: Giá cổ phiếu sau phát hành = ( Giá cổ phiếu trước phát hành - Giá phát hành cổ phiếu thưởng ) / ( 1 + Tỷ lệ phát hành cổ phiếu thưởng )

Ví dụ, cổ phiếu trước phát hành giá 10 USD/cổ, giá phát hành cổ phiếu thưởng 5 USD, tỷ lệ phát hành 2:1 (mỗi 2 cổ phiếu cũ được phát 1 cổ phiếu mới), thì: Giá cổ phiếu sau phát hành = ( 10 USD - 5 USD ) / ( 2 + 1 ) = 5 USD / 3 ≈ 1.67 USD

Thực tế và lý thuyết có thể khác biệt

Dù lý thuyết cho rằng giá cổ phiếu sẽ giảm vào ngày cổ tức, nhưng thực tế lịch sử lại không đơn giản như vậy. Giá cổ phiếu chịu ảnh hưởng bởi tâm lý thị trường, kết quả hoạt động của công ty, điều kiện thị trường chứ không chỉ bởi yếu tố cổ tức đơn thuần.

Lấy ví dụ Coca-Cola, một công ty có lịch sử trả cổ tức lâu dài, đều đặn hàng quý. Hầu hết các ngày quyền cổ tức, giá cổ phiếu có xu hướng giảm nhẹ, nhưng cũng có thời điểm giá tăng nhẹ. Theo dữ liệu gần đây, ngày quyền cổ tức 14/9/2023 và 30/11/2023, cổ phiếu Coca-Cola đều tăng nhẹ; còn ngày 13/6/2025 và 14/3/2025, giá giảm nhẹ.

Apple là ví dụ điển hình. Công ty này cũng trả cổ tức hàng quý, nhưng trong vòng một năm gần đây, do sự phổ biến của cổ phiếu công nghệ, ngày quyền cổ tức của Apple thường có mức tăng giá đáng kể. Ví dụ, ngày 10/11/2023, giá cổ phiếu từ 182 USD tăng lên 186 USD; ngày 12/5/2025, mức tăng lên đến 6.18%.

Các cổ phiếu ngành hàng tiêu dùng như Walmart, Pepsi, Johnson & Johnson cũng thường có xu hướng tăng giá vào ngày cổ tức.

Tổng thể, số tiền cổ tức, tâm lý thị trường, kết quả hoạt động của doanh nghiệp đều ảnh hưởng đến xu hướng giá cổ phiếu vào ngày cổ tức.

Mua cổ phiếu vào ngày cổ tức có phải là lựa chọn tốt hơn?

Câu hỏi này cần phân tích cụ thể từng trường hợp. Nhà đầu tư nên xem xét từ ba góc độ:

• Giá cổ phiếu trước ngày cổ tức đã ở mức cao chưa?
• Xu hướng giá cổ phiếu sau cổ tức trong quá khứ ra sao?
• Các yếu tố cơ bản của doanh nghiệp và kế hoạch nắm giữ của cá nhân?

Các khái niệm quan trọng về quyền và cổ tức

Khi đánh giá cổ phiếu không quyền, có hai khái niệm quan trọng cần hiểu:

Fill-Right (lấp quyền): Sau ngày không quyền, giá cổ phiếu tạm thời giảm, nhưng với kỳ vọng vào triển vọng và nền tảng của công ty, giá cổ phiếu sẽ dần hồi phục về mức trước ngày cổ tức hoặc gần đó. Điều này phản ánh sự lạc quan của nhà đầu tư về tăng trưởng tương lai của công ty.

Discount (giảm giá quyền): Sau ngày không quyền, giá cổ phiếu tiếp tục duy trì ở mức thấp hơn, chưa hồi phục về mức trước ngày cổ tức. Thường thể hiện nhà đầu tư lo ngại về triển vọng của cổ phiếu, có thể do kết quả kinh doanh giảm sút hoặc môi trường thị trường thay đổi.

Trong ví dụ trên, nếu sau cổ tức, giá cổ phiếu từ 31 USD tăng lên 35 USD, được xem là đã hoàn thành fill-right; ngược lại, nếu vẫn thấp hơn, đó là discount.

Ba yếu tố cần xem xét

(1) Vị trí giá cổ phiếu trước ngày cổ tức rất quan trọng

Trước ngày không quyền, nếu giá cổ phiếu đã tăng lên mức cao, nhiều nhà đầu tư sẽ chọn chốt lời sớm, đặc biệt là những người muốn tránh thuế cổ tức. Khi đó, nếu mua vào ngày cổ tức, giá cổ phiếu đã phản ánh kỳ vọng quá mức hoặc chịu áp lực bán ra, rủi ro cao hơn.

(2) Xu hướng sau cổ tức thường có xu hướng giảm

Thống kê cho thấy, sau cổ tức, giá cổ phiếu có xu hướng điều chỉnh giảm nhiều hơn là tăng. Điều này không thuận lợi cho các nhà đầu tư tìm kiếm lợi nhuận ngắn hạn, vì khả năng bị lỗ cao hơn. Tuy nhiên, nếu giá cổ phiếu giảm về mức hỗ trợ kỹ thuật và có dấu hiệu ổn định, đây có thể là thời điểm thích hợp để mua vào.

(3) Các doanh nghiệp có nền tảng vững mạnh

Với các doanh nghiệp có nền tảng tốt, vị thế dẫn đầu ngành, việc chia cổ tức được xem như điều chỉnh tự nhiên của giá cổ phiếu, chứ không phản ánh giảm giá trị doanh nghiệp. Ngược lại, đây còn là cơ hội để nhà đầu tư mua vào với giá tốt hơn. Giá trị nội tại của doanh nghiệp không giảm do cổ tức, mà giá cổ phiếu điều chỉnh giảm có thể giúp tăng sức hấp dẫn của cổ phiếu đó.

Các chi phí thường bị bỏ qua trong giao dịch cổ tức

Thuế cổ tức

Nếu nhà đầu tư nắm giữ cổ phiếu trong các tài khoản miễn thuế như IRA, 401K của Mỹ hoặc các tài khoản trì hoãn thuế khác, thường không phải lo về thuế, vì khi rút tiền sẽ không bị đánh thuế.

Nhưng nếu dùng tài khoản chịu thuế thông thường, tình hình phức tạp hơn. Ví dụ, mua cổ phiếu với giá 35 USD trước ngày cổ tức, ngày không quyền giá giảm còn 31 USD, nhà đầu tư nhận cổ tức 4 USD, nhưng đồng thời chịu thiệt hại về vốn chưa thực hiện và còn phải nộp thuế thu nhập cá nhân trên cổ tức.

Chỉ khi nhà đầu tư dự định tái đầu tư cổ tức vào chính cổ phiếu đó, và kỳ vọng giá sẽ nhanh chóng hồi phục sau cổ tức, thì mua trước ngày cổ tức mới có ý nghĩa.

Chi phí giao dịch và thuế

Ngoài thuế, các sàn giao dịch còn thu phí giao dịch và các loại thuế khác. Ví dụ tại thị trường Đài Loan:

Phí giao dịch: Giá cổ phiếu × 0.1425% × tỷ lệ chiết khấu của công ty chứng khoán (thường từ 50-60%)

Thuế giao dịch:

• Cổ phiếu của các công ty thường có thuế 0.3%
• Quỹ ETF có thuế 0.1%

Thuế = Giá cổ phiếu × tỷ lệ thuế tương ứng (0.3% hoặc 0.1%)

Khung quyết định đầu tư hợp lý

Hiệu suất giá cổ phiếu của cổ phiếu trả cổ tức vào ngày cổ tức chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố. Nhà đầu tư cần cân nhắc tổng thể các yếu tố như số tiền cổ tức, tâm lý thị trường, kết quả hoạt động của doanh nghiệp, phù hợp với mục tiêu đầu tư và khả năng chịu rủi ro của bản thân để đưa ra quyết định hợp lý.

Dù có biến động ngắn hạn, nhưng đối với nhà đầu tư tin tưởng vào triển vọng dài hạn của công ty, ngày cổ tức có thể là cơ hội để mua vào với chi phí thấp. Điều quan trọng là đánh giá chính xác nền tảng doanh nghiệp, chứ không bị mê hoặc bởi biến động giá ngắn hạn.