Tiết lộ ROI - Tỷ lệ lợi nhuận đầu tư: Từ cơ bản đến thành thạo trong tính toán và ứng dụng

roi là gì? Hiểu nhanh tỷ suất lợi nhuận đầu tư trong một câu

Tỷ suất lợi nhuận đầu tư (ROI, Return on Investment) thực chất là một chỉ số đo lường hiệu quả “tiền sinh tiền”. Nói đơn giản, ROI chính là tỷ lệ phần trăm số tiền bạn kiếm được sau khi đầu tư 100 đồng. Công thức thể hiện là: lợi nhuận từ số tiền đã bỏ ra ÷ số tiền đã bỏ ra × 100%.

Khái niệm này nghe có vẻ phức tạp, nhưng trong quyết định đầu tư lại rất thực dụng—dù là tài chính cá nhân hay đánh giá dự án doanh nghiệp, ROI luôn là chỉ số then chốt không thể thiếu.

Chi tiết công thức tính ROI và ví dụ minh họa

Công thức cơ bản ROI

ROI = (Lợi nhuận ròng - Chi phí đầu tư) ÷ Chi phí đầu tư × 100%

Hoặc nói cách khác: ROI = Lợi nhuận ròng ÷ Tổng số vốn đầu tư × 100%

Nghe có vẻ đơn giản, nhưng trong thực tế, xác định “lợi nhuận ròng” và “chi phí đầu tư” không phải lúc nào cũng rõ ràng.

Cách tính ROI trong đầu tư chứng khoán

Giả sử bạn mua 1000 cổ phiếu của một công ty, mỗi cổ 10 USD, tổng đầu tư 10.000 USD. Sau một năm, bạn bán với giá 12.5 USD, đồng thời nhận cổ tức 500 USD, nhưng phí giao dịch mất 125 USD.

Tổng thu nhập = 12.5 × 1000 + 500 = 13.000 USD
Tổng chi phí = 10 × 1000 + 125 = 10.125 USD
Lợi nhuận ròng = 13.000 - 10.125 = 2.875 USD
ROI = 2.875 ÷ 10.000 × 100% = 28.75%

Đây chính là tỷ lệ lợi nhuận thực tế của khoản đầu tư này.

ROI trong thương mại điện tử và quảng cáo

Trong vận hành thương mại điện tử, công thức ROI có chút khác:

ROI = (Doanh thu bán hàng - Chi phí hàng hóa) ÷ Chi phí hàng hóa × 100%

Ví dụ, một mặt hàng có giá vốn 100元, bán giá 300元. Quảng cáo chi 500元 để bán được 10 chiếc, thì:

Doanh thu = 300 × 10 = 3.000元
Tổng chi phí = 100 × 10 + 500 = 1.500元
ROI = (3.000 - 1.500) ÷ 1.500 × 100% = 100%

Điều này nghĩa là mỗi 1元 chi cho quảng cáo, thu về 2元 lợi nhuận.

ROAS và ROI: Hai khái niệm dễ bị nhầm lẫn

Nhiều người làm thương mại điện tử và quảng cáo thường nhầm lẫn giữa ROAS (tỷ lệ lợi nhuận từ chi tiêu quảng cáo) và ROI.

ROAS = Doanh thu từ bán hàng ÷ Chi phí quảng cáo

Điểm khác biệt chính là:

• ROI đo lường lợi nhuận (doanh thu trừ tất cả chi phí)
• ROAS đo lường doanh thu (chỉ xem có bao nhiêu doanh số từ quảng cáo)
• ROI tính tất cả chi phí (chi phí hàng hóa + chi phí quảng cáo)
• ROAS chỉ tính chi phí quảng cáo (bỏ qua chi phí hàng hóa)

Ví dụ cùng dữ liệu trên: ROAS = 3.000 ÷ 500 = 600%

Có vẻ ROAS cao hơn nhiều, nhưng thực ra chỉ tập trung vào doanh thu từ quảng cáo, chưa trừ chi phí hàng hóa. Vì vậy, trong ngành, người ta hay gọi chung là “ROI” nhưng thực chất có thể đang nói đến ROAS.

ROI hàng năm: Đừng bị thời gian đánh lừa

Hai phương án đầu tư: A trong 2 năm sinh lời 100%, B trong 4 năm sinh lời 200%. Nên chọn cái nào?

Nhiều người sẽ chọn B vì 200% > 100%. Nhưng đó là bỏ qua yếu tố quan trọng nhất—thời gian.

Tỷ suất lợi nhuận hàng năm = [(1 + Tổng lợi nhuận)^(1/năm) - 1] × 100%

Tính ROI hàng năm của phương án A: [(1 + 1)^(1/2) - 1] × 100% = 41.4% mỗi năm

Tính ROI hàng năm của phương án B: [(1 + 2)^(1/4) - 1] × 100% = 31.6% mỗi năm

Kết quả đảo chiều! Phương án A có lợi nhuận trung bình mỗi năm cao hơn, là lựa chọn tốt hơn. Đó chính là lý do khi so sánh đầu tư, luôn dùng ROI hàng năm chứ không phải tổng ROI.

ROI, ROA, ROE: Ba chỉ số tài chính quan trọng của doanh nghiệp

Nếu bạn nghiên cứu các công ty niêm yết, thường xuyên gặp 3 chỉ số này. Chúng đều liên quan đến “tỷ suất lợi nhuận”, nhưng ý nghĩa hoàn toàn khác nhau:

Ví dụ, một công ty có tổng tài sản 100万 (trong đó vay nợ 50万, vốn cổ đông 50万), đầu tư dự án 10万, cuối cùng thu về 20万:

• ROI dự án = (20 - 10) ÷ 10 = 100%
• Giả sử lợi nhuận cả năm là 150万, ROA = 150 ÷ 100 = 150%
• ROE = 150 ÷ 50 = 300%

Thấy rõ, ROE cao nhất vì vốn chủ sở hữu ít nhất. Điều này giải thích vì sao có công ty lợi nhuận không cao nhưng ROE lại rất ấn tượng.

Làm thế nào để đạt được tỷ suất lợi nhuận đầu tư cao hơn

Từ công thức ROI, muốn tăng lợi nhuận không gì khác ngoài hai cách:

Con đường 1: Tăng lợi nhuận

• Chọn cổ phiếu trả cổ tức cao
• Tìm tài sản có tiềm năng tăng trưởng lớn
• Tối ưu hóa danh mục, tăng tỷ lệ tài sản sinh lợi cao

Con đường 2: Giảm chi phí

• Chọn nền tảng giao dịch phí thấp
• Giảm tần suất giao dịch, giảm chi phí giao dịch
• So sánh các kênh đầu tư để chọn chi phí thấp nhất

Thực tế, những tối ưu nhỏ này thường có hạn. Cách đơn giản nhất chính là chọn đúng đối tượng đầu tư.

Thông thường, thứ tự ROI trung bình dài hạn của các loại tài sản là: Tiền điện tử & ngoại hối > Cổ phiếu > Chỉ số & Quỹ > Trái phiếu

Nhưng cần chú ý, ROI cao thường đi kèm rủi ro cao. Lợi nhuận trung bình hàng năm của tiền điện tử có thể đạt 50%+, nhưng biến động lớn có thể khiến bạn mất sạch trong chớp mắt. Vì vậy, khi chọn các khoản đầu tư có ROI cao, cần xem xét thêm các chỉ số rủi ro như độ biến động, định giá.

Một số phương thức đầu tư sinh lợi cao phổ biến

1. Giao dịch CFD hợp đồng chênh lệch

CFD là công cụ đòn bẩy, yêu cầu ký quỹ thấp. Ví dụ, CFD cổ phiếu chỉ cần 20% ký quỹ để mở vị thế.

Giả sử bạn có 10.000 USD, dùng 2.000 USD để giao dịch CFD. Nếu lãi 500 USD, ROI đạt 25% (500 ÷ 2000). Đòn bẩy thể hiện rõ ràng ở đây.

Nhưng cần nhớ, đòn bẩy là con dao hai lưỡi, vừa nhân lợi nhuận vừa tăng rủi ro.

2. Giao dịch ngoại hối ký quỹ

Thị trường ngoại hối là thị trường có khối lượng giao dịch lớn nhất thế giới. Dùng đòn bẩy và giao dịch hai chiều, lợi nhuận có thể đạt trên 30% mỗi năm, hoạt động 24/5.

Nhược điểm là thị trường dễ bị ảnh hưởng bởi chính trị, kinh tế toàn cầu, đòi hỏi nhà đầu tư phải có khả năng quản lý rủi ro tốt. Đặt lệnh cắt lỗ, chốt lời hợp lý là chìa khóa bảo vệ vốn.

3. Đầu tư vàng

Vàng là tài sản truyền thống trú ẩn, có khả năng giữ giá và tăng giá trị. Trong những năm gần đây, giá vàng có xu hướng tăng rõ rệt, đặc biệt khi kinh tế toàn cầu biến động.

Nhược điểm là lợi nhuận trung bình hàng năm không cao, chủ yếu để giảm thiểu rủi ro tổng thể của danh mục.

4. Đầu tư cổ phiếu

Thị trường chứng khoán đã phát triển hàng trăm năm. Thống kê lịch sử thị trường Mỹ hơn 200 năm cho thấy trung bình lợi nhuận hàng năm trên 12%. Thêm vào đó, thị trường Mỹ có lợi thế định giá và tỷ lệ cổ tức cao, rất hấp dẫn nhà đầu tư dài hạn.

Những điều cần tránh khi dùng ROI

Dù là chỉ số hữu ích, ROI cũng có hạn chế rõ rệt.

Cạm bẫy 1: Bỏ qua yếu tố thời gian

Hai dự án ROI lần lượt là 25% và 15%, trông có vẻ dự án 1 tốt hơn. Nhưng nếu dự án 1 mất 5 năm, còn dự án 2 chỉ 1 năm, kết luận sẽ khác.

Giải pháp: Luôn dùng ROI hàng năm để so sánh, không lấy tổng ROI.

Cạm bẫy 2: ROI cao = lợi nhuận cao? Không hẳn

ROI cao thường đi kèm rủi ro lớn. Một khoản đầu tư có thể ROI rất cao, nhưng biến động dữ dội, có thể dẫn đến thua lỗ trong năm đầu tiên rồi phải bán tháo.

Giải pháp: Ngoài ROI, cần xem thêm độ biến động, mức rút lui tối đa.

Cạm bẫy 3: ROI bị thổi phồng do thiếu sót trong tính toán

Nếu bỏ sót chi phí, ROI sẽ bị đánh giá quá cao. Ví dụ, đánh giá lợi nhuận bất động sản mà không tính lãi vay, thuế, phí bảo trì, thì ROI sẽ ảo.

Giải pháp: Liệt kê tất cả các chi phí có thể có, không bỏ sót khoản nào.

Cạm bẫy 4: Chỉ chú trọng lợi nhuận tài chính, bỏ qua giá trị khác

ROI chỉ đo lường lợi ích tài chính, còn có thể mang lại giá trị xã hội hoặc môi trường. Đánh giá dự án kiểu này bằng ROI thuần túy dễ bỏ lỡ giá trị thực.

Để giải quyết, đã có khái niệm “Tỷ lệ lợi ích xã hội” (SROI), cố gắng lượng hóa cả tác động xã hội.

Tóm lại: roi là gì và cách dùng

roi là gì? Cuối cùng, đó là chỉ số tài chính đo lường hiệu quả đầu tư, cho biết mỗi 100 đồng bỏ ra cuối cùng sinh ra bao nhiêu lợi nhuận.

Cách dùng? Khi ra quyết định đầu tư, ROI là chỉ số bắt buộc xem xét, nhưng phải kết hợp với tính hàng năm, đánh giá rủi ro và so sánh đa chiều để ra quyết định hợp lý hơn. Nhớ rằng: không có đầu tư nào chỉ dựa vào ROI để kiếm lời lớn, tất cả đều cần phân tích toàn diện.