Hướng dẫn toàn diện về tính ROI (tỷ lệ hoàn vốn đầu tư): công thức, ví dụ và ứng dụng

Tỷ suất lợi nhuận đầu tư (ROI): Chỉ số cốt lõi đo lường lợi nhuận

Tỷ suất lợi nhuận đầu tư (Return on Investment, viết tắt ROI) là chỉ số tài chính quan trọng để đánh giá hiệu quả đầu tư, thể hiện tỷ lệ lợi nhuận ròng so với số vốn ban đầu bằng phần trăm. Dù là tài chính cá nhân hay kinh doanh doanh nghiệp, ROI đóng vai trò không thể thiếu, giúp nhà đầu tư xác định tính hợp lý của phân bổ vốn.

Phạm vi ứng dụng của ROI rất rộng — có thể đánh giá lợi nhuận của một khoản đầu tư đơn lẻ, so sánh ưu nhược điểm của các phương án đầu tư khác nhau, thậm chí đo lường hiệu quả hoạt động của các bộ phận trong doanh nghiệp.

Cách tính tỷ suất lợi nhuận đầu tư? Phương pháp tính cốt lõi

Bản chất của ROI rất đơn giản: dùng lợi nhuận ròng (thu nhập trừ đi chi phí) chia cho tổng số vốn đầu tư.

Công thức cơ bản

ROI = (Thu nhập đầu tư - Chi phí đầu tư) ÷ Chi phí đầu tư × 100%

Việc hiểu công thức này quan trọng nằm ở việc xác định chính xác thành phần của “thu nhập” và “chi phí”. Ví dụ, nếu bạn mua cổ phiếu với 1 triệu đồng, sau đó bán ra với 1,3 triệu đồng, thì ROI là (130-100) ÷ 100 = 30%.

Tuy nhiên, trong thực tế, các tình huống đầu tư thường phức tạp hơn — phí giao dịch, thuế, cổ tức, v.v. đều ảnh hưởng đến kết quả tính ROI cuối cùng.

Ứng dụng tính ROI trong các lĩnh vực khác nhau

Tính ROI trong đầu tư chứng khoán

Giả sử nhà đầu tư mua 1000 cổ phiếu với giá 10 USD mỗi cổ, giữ một năm rồi bán với giá 12,5 USD, nhận cổ tức 500 USD, phí giao dịch là 125 USD.

Các bước tính:

• Tổng thu nhập = (12.5 × 1000) + 500 = 13,000 USD
• Tổng chi phí = (10 × 1000) + 125 = 10,125 USD
• Lợi nhuận ròng = 13,000 - 10,125 = 2,875 USD
• ROI = 2,875 ÷ 10,000 × 100% = 28.75%

Tính ROI trong thương mại điện tử và quảng cáo

Trong hoạt động kinh doanh, ROI = (Doanh thu - Chi phí sản phẩm) ÷ Tổng chi phí sản phẩm × 100%

Giả sử chi phí sản phẩm là 300 USD, chi phí nhập hàng là 100 USD, bán 10 sản phẩm qua quảng cáo, chi phí quảng cáo 500 USD:

ROI = [(300 × 10) - (100 × 10 + 500)] ÷ (100 × 10 + 500) × 100% = 100%

Lưu ý rằng, người trong ngành thường đề cập đến “ROI” thường là ROAS (Tỷ suất lợi nhuận quảng cáo), hai khái niệm khác nhau.

Sự khác biệt bản chất giữa ROAS và ROI

Công thức tính ROAS: Doanh thu tạo ra từ lưu lượng truy cập ÷ Chi phí thu hút lưu lượng truy cập × 100%

Tiếp tục ví dụ trên, ROAS = (300 × 10) ÷ 500 × 100% = 600%

Sự khác biệt căn bản giữa hai chỉ số là:

• ROI đo lường lợi nhuận (sau khi trừ tất cả chi phí)
• ROAS đo lường doanh thu (chỉ tính đến chi phí quảng cáo)

Tỷ suất lợi nhuận đầu tư hàng năm: Vượt qua giới hạn thời gian

ROI thông thường bỏ qua yếu tố thời gian của khoản đầu tư, dẫn đến khó so sánh công bằng các phương án đầu tư có kỳ hạn khác nhau. Tỷ suất lợi nhuận hàng năm khắc phục nhược điểm này, đồng thời tính đến hiệu ứng lãi kép.

Công thức: Tỷ suất lợi nhuận hàng năm(%) = [(1 + Tổng lợi nhuận)^(1/năm) - 1] × 100%

Giả sử phương án A trong 2 năm đạt ROI 100%, phương án B trong 4 năm đạt ROI 200%:

• Tỷ suất lợi nhuận hàng năm của phương án A = [(1+1)^(1/2) - 1] × 100% = 41.4%
• Tỷ suất lợi nhuận hàng năm của phương án B = [(1+2)^(1/4) - 1] × 100% = 31.6%

Kết luận, phương án A có tỷ lệ lợi nhuận hàng năm tốt hơn.

So sánh ROI, ROA, ROE

Đối với nhà đầu tư doanh nghiệp, việc hiểu rõ sự khác biệt giữa ba chỉ số này rất quan trọng:

Ví dụ cụ thể: Một doanh nghiệp có tổng tài sản 100 triệu (trong đó vay 50 triệu, vốn chủ sở hữu 50 triệu), đầu tư một dự án 10 triệu, lợi nhuận thu được 10 triệu, lợi nhuận cả năm là 150 triệu:

• ROI của dự án = 10 ÷ 10 = 100%
• ROA của doanh nghiệp = 150 ÷ 100 = 150%
• ROE của doanh nghiệp = 150 ÷ 50 = 300%

Cách tối ưu hóa kết quả tính ROI

Để nâng cao ROI, về nguyên tắc chỉ có hai cách: tăng lợi nhuận hoặc giảm chi phí.

Trong đầu tư cổ phiếu, điều này có nghĩa là chọn cổ phiếu trả cổ tức cao, chọn nhà môi giới phí thấp, giảm thiểu các giao dịch không cần thiết. Tuy nhiên, những tối ưu nhỏ này thường không đủ lớn.

Cách trực tiếp nhất là chọn các khoản đầu tư có ROI cao. Thông thường, thứ tự lợi nhuận đầu tư như sau:

Tiền điện tử & Ngoại hối > Cổ phiếu > Chỉ số & Quỹ > Trái phiếu

Tuy nhiên, ROI cao đi kèm rủi ro cao, nhà đầu tư cần cân nhắc độ biến động và các chỉ số định giá. Ví dụ, tỷ lệ biến động của một đồng tiền điện tử so với cổ phiếu là 7:3, có thể điều chỉnh tỷ lệ vị thế là 3:7 để cân bằng lợi nhuận và rủi ro.

Phân tích các phương thức đầu tư sinh lợi cao

Giao dịch hợp đồng chênh lệch CFD

CFD nổi tiếng với khả năng đòn bẩy với ký quỹ thấp. Ví dụ, CFD cổ phiếu yêu cầu ký quỹ chỉ 20%, với 10.000 USD vốn, kiểm soát vị thế 50.000 USD. Nếu lợi nhuận 500 USD, ROI đạt 25%, lợi nhuận đáng kể. Nên thực hiện trên các nền tảng có giấy phép hợp pháp.

Giao dịch ngoại hối ký quỹ

Thị trường ngoại hối có khối lượng giao dịch lớn nhất toàn cầu, lợi nhuận hàng năm có thể vượt quá 30%, giao dịch 24/7, lợi nhuận hai chiều, đòn bẩy hấp dẫn nhiều nhà đầu tư. Tuy nhiên, rủi ro cao, cần thiết lập các mức dừng lỗ, chốt lời để tự bảo vệ.

Đầu tư vàng

Vàng vừa giữ giá trị, vừa tăng giá trị, là công cụ phòng hộ truyền thống. Năm 2019, giá vàng quốc tế tăng 18.4%, đạt mức cao nhất trong 8 năm. Trong bối cảnh biến động kinh tế toàn cầu gia tăng, vàng vẫn còn tiềm năng tăng giá.

Thị trường chứng khoán

Lợi nhuận trung bình hàng năm của thị trường Mỹ trong gần 200 năm vượt 12%, nhờ định giá thấp, cổ tức cao và chính sách hỗ trợ, vẫn là lựa chọn lý tưởng cho nhà đầu tư dài hạn.

Các cạm bẫy và hạn chế phổ biến trong tính toán ROI

Dù ROI được ứng dụng rộng rãi, nhưng chính thiết kế của nó tồn tại những điểm thiếu sót rõ rệt, nhà đầu tư cần thận trọng.

Bỏ qua yếu tố thời gian

Chỉ nhìn vào giá trị ROI không thể phản ánh lợi nhuận thực sự. Dự án X có ROI 25% nhưng mất 5 năm, dự án Y ROI 15% nhưng chỉ mất 1 năm, rõ ràng Y hiệu quả hơn. Khi so sánh các phương án đầu tư, nên ưu tiên sử dụng tỷ suất lợi nhuận hàng năm.

ROI cao tiềm ẩn rủi ro cao

Lợi nhuận đầu tư tỷ lệ thuận với rủi ro, lợi nhuận tiềm năng càng cao thì rủi ro càng lớn. Nếu chỉ chú ý vào ROI mà bỏ qua độ biến động và đánh giá rủi ro, cuối cùng có thể mất sạch vốn.

Tính ROI dễ bị đánh giá quá cao

Không tính hết tất cả chi phí sẽ làm tăng giả tạo ROI. Khi đánh giá đầu tư bất động sản, nếu bỏ qua lãi vay, thuế phí, bảo hiểm, chi phí bảo trì, sẽ đánh giá quá cao lợi nhuận thực.

Bỏ qua lợi ích phi tài chính

ROI chỉ tính lợi ích về tiền bạc, không xem xét các tác động xã hội hoặc giá trị môi trường. Để khắc phục, người ta đã tạo ra chỉ số “Tỷ suất lợi nhuận xã hội” để bù đắp cho thiếu sót này.

Nắm vững phương pháp tính ROI chính xác và các điều kiện biên, mới có thể đưa ra quyết định đầu tư hợp lý hơn.