## Cách tính khấu hao: Hướng dẫn thực hành cho doanh nghiệp và nhà đầu tư

Nếu bạn là chủ doanh nghiệp hoặc nhà đầu tư muốn hiểu về báo cáo tài chính, thuật ngữ "depreciation" có thể nghe có vẻ bí ẩn, nhưng thực tế **phương pháp tính khấu hao** đơn giản hơn bạn nghĩ và rất quan trọng để phân tích sức mạnh tài chính của công ty

### Tại sao cần hiểu về khấu hao?

Khi công ty mua thiết bị hoặc tài sản cố định lớn, họ phải phân bổ chi phí đó theo thời gian sử dụng. Không phải là ngu ngốc khi trích khấu hao toàn bộ trong năm đầu tiên, vì tài sản đó vẫn mang lại lợi ích trong các năm tiếp theo. Phương pháp tính khấu hao này giúp các số liệu lợi nhuận và lỗ trở nên thực tế hơn và dễ so sánh hơn

Ngoài ra, khấu hao còn ảnh hưởng trực tiếp đến EBIT ( lợi nhuận trước lãi vay và thuế ). Nếu nhà đầu tư so sánh hai công ty, một công ty có nhiều máy móc thiết bị, còn công ty kia ít hơn, thì khấu hao sẽ làm cho công ty đầu tiên có vẻ lợi nhuận thấp hơn, dù thực tế quản lý có thể chỉ là tương đương

### Ý nghĩa thực sự của khấu hao

**Phương pháp tính khấu hao** có hai ý tưởng chính:

Thứ nhất, giá trị của tài sản giảm theo tự nhiên theo thời gian. Thuyền cũ không còn tốt như thuyền mới, đúng không?

Thứ hai, là phân bổ chi phí đầu tư ban đầu theo từng năm sử dụng, ví dụ: nếu bạn mua laptop giá 100,000 đồng, dự kiến dùng trong 5 năm, thì bình thường bạn sẽ trích khấu hao 20,000 đồng mỗi năm

Vì tài sản có tuổi thọ xác định ( như ô tô thường dùng khoảng 5 năm ), công ty có thể tính ra số tiền trích khấu hao trong từng năm

### Tài sản có thể trích khấu hao

Cơ quan thuế quy định tài sản phải có các đặc điểm sau để được trích khấu hao:

- Thuộc sở hữu của công ty
- Dùng để tạo ra doanh thu
- Có tuổi thọ rõ ràng
- Dự kiến sử dụng lâu hơn một năm

Các tài sản phổ biến có thể trích khấu hao gồm: ô tô, tòa nhà, nội thất, máy tính, máy móc, và cả tài sản vô hình như bằng sáng chế, bản quyền, phần mềm

Trong khi đó, các tài sản **không thể** trích khấu hao gồm:
- Đất (vì không bị lão hóa)
- Tiền xu và đồ sưu tầm
- Cổ phiếu và trái phiếu
- Tài sản cá nhân
- Tài sản sử dụng trong vòng chưa đầy một năm

### Bốn phương pháp chính của phương pháp tính khấu hao

#### 1. Phương pháp đường thẳng (Straight-Line Method)

Đây là phương pháp đơn giản nhất: chia giá trị tài sản cho số năm sử dụng, mỗi năm trích cùng một khoản

**Ưu điểm:** dễ thực hiện, ít tính toán, phù hợp cho doanh nghiệp nhỏ

**Nhược điểm:** có thể không phản ánh đúng thực tế vì không tính đến việc tài sản hao mòn nhanh hơn trong năm đầu hoặc chi phí bảo trì tăng theo tuổi

#### 2. Phương pháp giảm dần hai lần (Double-Declining Balance)

Phương pháp này tính khấu hao cao ban đầu, sau đó giảm dần qua các năm, giúp thu hồi vốn nhanh hơn

**Ưu điểm:** bù đắp chi phí bảo trì tăng lên theo tuổi của tài sản, có thể tăng giảm thuế trong các năm đầu

**Nhược điểm:** nếu công ty đã lỗ về thuế, thì không tận dụng được lợi ích giảm thuế này

#### 3. Phương pháp giảm dần theo tỷ lệ (Declining Balance)

Tương tự phương pháp hai lần, nhưng tỷ lệ khấu hao không cao đến mức đó, là trung gian giữa phương pháp đường thẳng và phương pháp giảm dần hai lần

#### 4. Phương pháp dựa trên số lượng sản phẩm (Units of Production)

Phương pháp này liên kết khấu hao với mức độ sử dụng thực tế, không phải theo năm. Ví dụ: máy móc tính khấu hao dựa trên số giờ hoạt động hoặc số đơn vị sản xuất

**Ưu điểm:** phản ánh chính xác hơn thực tế

**Nhược điểm:** phức tạp, cần theo dõi dữ liệu sử dụng cẩn thận

### Vai trò của EBIT và EBITDA trong khấu hao

**EBIT** (Lợi nhuận trước lãi vay và thuế) là lợi nhuận trước khi trừ khấu hao và các khoản chi phí khác

**EBITDA** (Lợi nhuận trước lãi vay, thuế, khấu hao và khấu trừ phần mềm) là lợi nhuận **không** trừ khấu hao, giúp thể hiện hiệu quả hoạt động thực sự của doanh nghiệp rõ hơn

Sự khác biệt chính là EBITDA cộng lại khấu hao để thể hiện dòng tiền của công ty

### Khấu hao và khấu trừ là gì?

**Khấu trừ** tương tự khấu hao, nhưng áp dụng cho tài sản vô hình và khoản vay

Với khoản vay: bạn trả cả lãi và gốc hàng tháng. Ban đầu phần lớn là lãi, sau đó dần dần phần gốc tăng lên

Với tài sản vô hình: bạn phân bổ chi phí ban đầu (như bằng sáng chế trị giá 10,000 đồng) theo thời gian sử dụng (ví dụ 10 năm = 1,000 đồng/năm)

( Sự khác biệt chính giữa khấu hao và khấu trừ

| Tiêu chí | Khấu hao | Khấu trừ |
|--------------|--------------|--------------|
| **Loại tài sản** | Tài sản hữu hình )ô tô, máy móc### | Tài sản vô hình (bằng sáng chế, bản quyền) và khoản vay |
| **Phương pháp** | Đường thẳng hoặc theo phương pháp tăng tốc | Thường là đường thẳng |
| **Giá trị còn lại** | Xem xét giá trị còn lại | Thường trừ hết về 0 |

( Ví dụ liên quan đến thực tế

Giả sử công ty vận tải mua xe tải giá 500,000 đồng, dự kiến dùng trong 5 năm:

- **Phương pháp đường thẳng:** trích 100,000 đồng mỗi năm
- **Phương pháp giảm dần hai lần:** năm đầu trích 200,000 đồng, năm thứ hai trích 120,000 đồng, giảm dần theo thời gian
- **Phương pháp dựa trên số km:** nếu xe chạy 50,000 km mỗi năm, tính theo đó

Chủ doanh nghiệp cần chọn phương pháp phù hợp với hoạt động của mình

) Tại sao nhà đầu tư cần quan tâm?

Khi phân tích công ty, nhà đầu tư nên xem xét:

- Phương pháp tính khấu hao của công ty
- EBITDA để đánh giá dòng tiền thực sự
- Không nên so sánh lợi nhuận của các công ty có phương pháp khấu hao khác nhau

Công ty có nhiều máy móc thiết bị có thể lợi nhuận thấp do khấu hao cao, nhưng thực tế dòng tiền có thể rất lớn

## Tóm lại

Phương pháp tính khấu hao và khấu trừ là công cụ quan trọng trong báo cáo lợi nhuận, giúp số liệu phản ánh đúng thực tế hơn. Dù bạn là chủ doanh nghiệp hay nhà đầu tư, hiểu rõ phương pháp này sẽ giúp bạn ra quyết định tài chính tốt hơn và có cái nhìn rõ ràng hơn về tình hình thực của công ty qua các con số