Hướng dẫn chỉ số dòng chảy vốn toàn cầu: Cấu thành của chỉ số USD và ảnh hưởng sâu sắc của nó đối với thị trường đầu tư

Nói về vị trí của đô la Mỹ trong tài chính quốc tế, biểu hiện trực quan nhất chính là biến động của chỉ số USDX. Nhưng nhiều nhà đầu tư thực sự không rõ: thành phần của chỉ số USDX gồm những gì? Tại sao một “chỉ số” lại có thể ảnh hưởng đến thị trường chứng khoán, ngoại hối và hàng hóa toàn cầu?

Đừng vội, hôm nay sẽ phân tích rõ ràng chỉ số này, vốn có vẻ phức tạp.

Thành phần của chỉ số USDX: cách định nghĩa sức mạnh của đô la Mỹ qua sáu đồng tiền

Trước khi nói về chỉ số đô la Mỹ (USDX hoặc DXY), hãy làm rõ nó theo dõi cái gì. Nói đơn giản, chỉ số USDX chính là rổ tỷ giá của đô la Mỹ so với các đồng tiền chuẩn.

Trong rổ này có sáu loại tiền tệ, đại diện cho các nền kinh tế lớn trên thế giới:

Tóm tắt ngắn gọn: Trong thành phần của chỉ số USDX, Euro chiếm đa số, vượt quá nửa trọng số. Điều này có nghĩa là, khi kinh tế châu Âu hoặc chính sách của Ngân hàng Trung ương châu Âu có biến động, chỉ số USDX sẽ phản ứng ngay lập tức.

Tại sao lại chọn sáu đồng tiền này? Logic chọn thành phần của chỉ số USDX

Bạn có thể hỏi: Tại sao không chọn các đồng tiền của Trung Quốc, Ấn Độ, các thị trường mới nổi?

Điều này liên quan đến lịch sử và thực tế:

Chỉ số USDX do Sàn Giao dịch Liên bang New York (ICE) sáng lập từ những năm 1970, thời điểm đó thương mại và hệ thống tài chính toàn cầu chủ yếu do các quốc gia phát triển chi phối. Sáu quốc gia (khu vực) này đại diện cho trung tâm của nền kinh tế toàn cầu thời đó. Dù thời gian trôi qua, các thị trường mới nổi ngày càng quan trọng hơn, nhưng thành phần của chỉ số này vẫn không thay đổi nhiều.

Vì vậy, chỉ số USDX phản ánh nhiều hơn “góc nhìn châu Âu Mỹ” về sức mạnh của đô la, chứ không phải toàn cầu một cách khách quan. Đây cũng là lý do tại sao Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) còn theo dõi một chỉ số khác — chỉ số trọng số thương mại của đô la, bao gồm hơn 20 đồng tiền, trong đó có Trung Quốc, Đài Loan, Hàn Quốc, Mexico, v.v., phản ánh chính xác hơn các đối tác thương mại chính của Mỹ.

Nhưng đối với phần lớn nhà đầu tư, thành phần của USDX dù không toàn diện, vẫn đủ để dễ hình dung.

Khi chỉ số USDX biến động, ai bị ảnh hưởng nhiều nhất?

Khi các đồng tiền chính trong thành phần của USDX biến động mạnh, thị trường tài chính toàn cầu sẽ theo đó mà dao động.

Xu hướng của Euro là yếu tố then chốt

Vì Euro chiếm 57.6%, các chính sách của Ngân hàng Trung ương châu Âu, dữ liệu kinh tế khu vực Euro gần như có thể tự mình thúc đẩy chỉ số USDX. Ví dụ, năm 2022, Ngân hàng Trung ương châu Âu bắt đầu chu kỳ tăng lãi suất mạnh, Euro tăng giá, kéo theo chỉ số USDX tăng theo.

Yên Nhật là “báo động” của tâm lý phòng ngừa rủi ro

Yên thường được xem là đồng tiền trú ẩn an toàn. Khi rủi ro toàn cầu tăng cao, nhà đầu tư đổ xô mua yên, yên tăng giá, điều này sẽ đẩy chỉ số USDX đi lên. Ngược lại, khi rủi ro giảm, yên sẽ yếu đi.

Chỉ số USDX tăng vs giảm: dòng vốn di chuyển khác nhau như thế nào?

Chỉ số USDX tăng = đô la Mỹ tăng giá

Các phản ứng dây chuyền xảy ra:

• Nhà đầu tư toàn cầu đổ xô vào tài sản Mỹ (trái phiếu, cổ phiếu Mỹ), dòng tiền chảy về Mỹ
• Hàng hóa định giá bằng đô la (dầu, vàng) trở nên đắt hơn đối với người mua quốc tế, nhu cầu giảm
• Các nền kinh tế xuất khẩu như Đài Loan, Hàn Quốc bị ảnh hưởng: hàng hóa đắt hơn, khó bán hơn
• Các thị trường mới nổi có nợ đô la, áp lực trả nợ tăng cao

Chỉ số USDX giảm = đô la Mỹ mất giá

Hoàn toàn ngược lại:

• Dòng tiền rút khỏi Mỹ, chuyển sang các tài sản rủi ro cao hơn, lợi nhuận cao hơn
• Các thị trường mới nổi, chứng khoán châu Á thu hút dòng vốn
• Các nhà xuất khẩu Đài Loan có cơ hội thở phào, sản phẩm cạnh tranh hơn
• Tài sản đô la gặp rủi ro mất giá

Tương quan của 4 loại tài sản toàn cầu với chỉ số USDX: ai theo sau ai?

Vàng: số phận hoàn toàn trái ngược

Vàng và chỉ số USDX thường là “hai mặt của một đồng xu”. Khi đô la tăng giá, chi phí mua vàng bằng đô la tăng, nhu cầu giảm, giá vàng chịu áp lực. Ngược lại, khi đô la yếu đi, vàng thường tăng giá.

Tuy nhiên, cần chú ý, giá vàng còn bị ảnh hưởng bởi các yếu tố như địa chính trị, kỳ vọng lạm phát, lãi suất thực tế, nên không thể chỉ dựa vào USDX.

Dầu mỏ: đô la mạnh là “đá trên đầu”

Dầu được định giá bằng đô la. Khi USDX tăng, sức mua giảm, nhu cầu dầu giảm, giá dầu thường đi xuống.

Chứng khoán Mỹ: mối quan hệ phức tạp, không đơn giản

Đô la tăng không phải lúc nào cũng có lợi cho chứng khoán Mỹ. Trong một số trường hợp, đô la mạnh khiến doanh thu từ bán hàng ra nước ngoài bị giảm, ảnh hưởng lợi nhuận các công ty Mỹ. Nhưng cũng có lúc, đô la mạnh thể hiện dòng vốn dồi dào, tâm lý rủi ro tăng, thị trường chứng khoán Mỹ vẫn có thể đi lên cùng nhau.

Đây là lý do trong đợt khủng hoảng toàn cầu tháng 3 năm 2020, chứng khoán Mỹ giảm, nhưng USDX lại tăng lên 103 — thị trường đang tìm nơi trú ẩn.

Chỉ số chứng khoán Đài Loan & Tỷ giá Đài tệ: dòng vốn quyết định tất cả

Logic đơn giản: USDX giảm → dòng vốn chảy vào châu Á → chứng khoán Đài Loan có cơ hội tăng, Tỷ giá Đài tệ tăng giá. Ngược lại cũng đúng.

Nhưng “logic đơn giản” này thường không đúng trong thị trường tài chính. Đôi khi, toàn cầu lạc quan, USDX, chứng khoán Mỹ, chứng khoán Đài Loan cùng tăng; khi có sự kiện đen, tất cả đều giảm mạnh.

Ai kiểm soát trọng số thành phần của chỉ số USDX?

Trọng số của sáu đồng tiền trong USDX không phân bổ đều, mà dựa trên quy mô kinh tế, thương mại quốc tế, quy mô thị trường vốn của từng quốc gia, theo phương pháp “trọng số hình học”.

Vì khu vực Euro có quy mô lớn (19 quốc gia) và thị trường vốn phát triển, nên trọng số của Euro cao nhất. Yên Nhật xếp thứ hai, chủ yếu do Nhật Bản có quy mô lớn, thanh khoản cao, thường được xem là đồng tiền trú ẩn toàn cầu.

Các trọng số này không cố định. Trong lý thuyết, nếu cấu trúc thương mại toàn cầu thay đổi lớn (ví dụ, thị trường mới nổi chiếm ưu thế toàn cầu), thành phần của USDX sẽ điều chỉnh theo thời gian. Nhưng trong tương lai gần, Euro vẫn sẽ giữ vị trí “đầu tàu”.

USDX vs Chỉ số trọng số thương mại của đô la: ai phản ánh chính xác hơn?

Nói về USDX, còn có một nhân vật ẩn tên là “Chỉ số trọng số thương mại của đô la”, là chỉ số mà Fed thường xuyên theo dõi.

Sự khác biệt là gì?

Chỉ số USDX (DXY): gồm sáu đồng tiền, chủ yếu là Euro, mang đậm phong cách châu Âu, là chỉ số phổ biến nhất, được truyền thông hay đề cập.

Chỉ số trọng số thương mại của đô la: gồm hơn 20 đồng tiền, phản ánh các đối tác thương mại chính của Mỹ như Trung Quốc, Đài Loan, Mexico, Hàn Quốc, Thái Lan, v.v., phản ánh thực tế toàn cầu hơn, và Fed dựa vào đó để ra quyết định.

Đối với nhà đầu tư, USDX đã đủ để theo dõi. Nhưng nếu muốn hiểu rõ hơn về logic chính sách của Fed, chỉ số trọng số thương mại sẽ có giá trị tham khảo cao hơn.

Những yếu tố thúc đẩy USDX? Bốn “đầu tàu”

Quyết định lãi suất của Fed

Tăng lãi suất → sức hút của đô la tăng → USDX đi lên. Giảm lãi suất, ngược lại. Mỗi kỳ họp của Fed đều gây chú ý vì lý do này.

Dữ liệu kinh tế Mỹ

Việc làm, CPI, GDP — dữ liệu khả quan, đô la mạnh; dữ liệu yếu, đô la chịu áp lực.

Xung đột địa chính trị

Chiến tranh, khủng hoảng chính trị, dòng vốn toàn cầu đổ vào đô la như “bến đỗ an toàn nhất”. Càng rối loạn, đô la càng mạnh, nghe có vẻ mâu thuẫn nhưng thực tế đúng.

Các đồng tiền khác tự biến động

Chính sách đột ngột của ECB, dữ liệu kinh tế Nhật Bản không như kỳ vọng, các đồng tiền này mất giá, dù USD không đổi, USDX cũng sẽ tự nhiên tăng.

Tổng kết: Bức tranh tài chính toàn cầu đằng sau thành phần của USDX

Chỉ số USDX về bản chất chính là “sức mạnh của đô la so với các đồng tiền của các nền kinh tế phát triển khác”. Gồm sáu đồng tiền, trong đó Euro chiếm ưu thế tuyệt đối, điều này quyết định nó mang đậm góc nhìn châu Âu Mỹ.

Đối với nhà đầu tư, việc hiểu rõ logic thành phần của USDX giúp bạn:

• Hiểu tại sao tin tức châu Âu tác động lớn nhất đến đô la
• Phân tích dòng vốn, dự đoán sớm diễn biến của các thị trường mới nổi và chứng khoán Mỹ
• Tìm điểm vào chính xác hơn trong giao dịch ngoại hối
• Bảo vệ tài sản đô la khỏi rủi ro tỷ giá

Dù bạn đang giao dịch đô la, vàng, hay theo dõi diễn biến của chứng khoán Đài Loan, thành phần và biến động của USDX đều là chỉ số không thể bỏ qua. Điều quan trọng là hiểu được logic đằng sau, chứ không chỉ nhìn vào con số bề mặt.