Liệu khai thác PoW còn có tương lai không? Vào năm 2025, 8 dự án này kể những câu chuyện khác nhau

Question

Khi Bitcoin tiến tới mức đỉnh mới, các cuộc thảo luận về cơ chế PoW (bằng chứng công việc) lại trở nên sôi động. Có người cho rằng đây là nền tảng của blockchain, có người lại cho rằng nó đã đến lúc bị loại bỏ. Nhưng thực tế, PoW vẫn chưa được định nghĩa rõ ràng hoàn toàn.

PoW thực sự đang làm gì?

Nói đơn giản, PoW chính là một cuộc thi về sức mạnh tính toán. Các thợ mỏ dùng máy tính giải các bài toán toán học phức tạp, ai giải ra trước sẽ có quyền đóng gói các giao dịch mới thành khối, từ đó nhận phần thưởng token. Quá trình này kể từ khi Satoshi Nakamoto khởi động Bitcoin vào năm 2009 đã trở thành cơ chế đồng thuận chủ đạo trong thế giới mã hóa.

Quy trình làm việc rất đơn giản:

Giao dịch mới được phát tán trên mạng
Thợ mỏ cố gắng tính toán hàm băm (hash)
Thợ mỏ đầu tiên tìm ra giải pháp hợp lệ sẽ thắng quyền ghi nhận giao dịch
Khối mới được toàn bộ mạng xác thực và thêm vào chuỗi
Thợ mỏ nhận phần thưởng khối

Và cứ thế lặp đi lặp lại, chuỗi khối luôn duy trì hoạt động.

Hai mặt của PoW

Ưu điểm:

An toàn hàng đầu: Thiết kế phi tập trung tự nhiên chống lại tấn công 51%, các ghi chú giao dịch công khai không thể bị sửa đổi
Mạng lưới ổn định: Đã được chứng minh có thể hỗ trợ lượng lớn giao dịch

Nhược điểm:

Tiêu thụ năng lượng khủng khiếp: Chi phí điện năng để đào coin rất lớn, bị các nhà bảo vệ môi trường chỉ trích
Tốc độ chậm chạp: TPS (tổng số giao dịch mỗi giây) thấp hơn nhiều so với các cơ chế mới như PoS
Rủi ro tập trung khai thác: Các nhóm đào lớn tập trung quá nhiều sức mạnh tính toán, đi ngược lại nguyên tắc phi tập trung

8 dự án PoW đáng chú ý năm 2025

BTC (Bitcoin)

Thị trường: Vua vĩnh cửu, thanh khoản vô địch, hệ sinh thái phát triển nhất
Đặc điểm: Niềm tin cộng đồng mạnh mẽ
Đánh giá: Dài hạn vẫn rất lạc quan, nhưng hiện tại đã trở thành chuẩn mực chung

LTC (Litecoin)

Thị trường: Được gọi là “bạc số”, rõ ràng trong định vị, tốc độ giao dịch và phí thấp hơn BTC
Đặc điểm: Công nghệ liên tục đổi mới, cộng đồng trung thành
Đánh giá: Là “cân bằng” ổn định trong các coin nhỏ

DOGE (Dogecoin)

Thị trường: Từ một đồng meme trở thành dự án biểu tượng, không thể không nhắc đến sự thúc đẩy của Elon Musk
Đặc điểm: Hệ sinh thái cộng đồng phát triển, phí giao dịch thấp
Đánh giá: Phụ thuộc nhiều vào cộng đồng và các nhân vật có ảnh hưởng

XMR (Monero)

Thị trường: Đỉnh cao của coin ẩn danh, giao dịch hoàn toàn ẩn danh
Đặc điểm: Công nghệ CryptoNote, độ riêng tư cao nhất ngành
Đánh giá: Sự lựa chọn duy nhất cho người dùng cần bảo mật

ETC (Ethereum Classic)

Thị trường: Tuân thủ nguyên tắc “mã là pháp luật”, khác biệt rõ ràng
Đặc điểm: Độ trung thành cộng đồng cao, hệ sinh thái nhà phát triển ổn định
Đánh giá: Mô hình tồn tại nhỏ gọn, bền vững

ZEC (Zcash)

Thị trường: Công nghệ zk-SNARKs hỗ trợ các giải pháp riêng tư
Đặc điểm: Tùy chọn riêng tư, linh hoạt cao
Đánh giá: Đại diện công nghệ trong nhóm coin riêng tư

BCH (Bitcoin Cash)

Thị trường: Phiên bản phân tách của BTC, sinh ra để mở rộng quy mô
Đặc điểm: Khối lớn hơn, phí thấp hơn, giao dịch nhanh hơn
Đánh giá: Thử nghiệm trong các ứng dụng thanh toán

DCR (Decred)

Thị trường: Khám phá sáng tạo về hỗn hợp PoW/PoS
Đặc điểm: Quản trị cộng đồng phân quyền, hướng tới hệ sinh thái bền vững
Đánh giá: Mẫu hình thử nghiệm quản trị trên chuỗi

Những suy nghĩ cuối cùng

PoW không phải là hoàn hảo, nhưng cũng không đến mức đã lỗi thời như nhiều người nghĩ. Điều quan trọng là từng dự án sẽ phát huy thế mạnh của mình — BTC là nơi lưu trữ giá trị, LTC là công cụ thanh toán, Monero và Zcash là pháo đài bảo vệ quyền riêng tư, DCR đang khám phá dân chủ trên chuỗi.

Trong tương lai, PoW có thể vượt qua các giới hạn về tiêu thụ năng lượng hay không, còn tùy thuộc vào tốc độ đổi mới công nghệ. Nhưng chắc chắn một điều: nó đã định hình nền tảng của toàn bộ thế giới mã hóa, vị trí này khó lòng bị thay thế trong ngắn hạn.

Lưu ý rủi ro: Các dự án trên chỉ mô tả tình hình thị trường hiện tại, đầu tư cần nghiên cứu kỹ lưỡng vì thị trường tiền mã hóa luôn tiềm ẩn rủi ro.