Nghịch lý Taproot: Cách nâng cấp của Bitcoin trở thành đặc điểm gây chia rẽ lớn nhất của mạng lưới

Taproot dự kiến là bản nâng cấp của Bitcoin nhằm cải thiện quyền riêng tư và hiệu quả. Thế nhưng, thay vì đạt được mục tiêu đó, nó đã trở thành trung tâm của một cuộc chiến ý thức hệ trong cộng đồng Bitcoin.

Phàn Nàn Chính

Nhà phát triển Bitcoin Core Jimmy Song đã không ngần ngại chỉ trích gần đây: Taproot đã mở ra cánh cửa cho điều mà Satoshi muốn tránh—một mạng lưới tràn ngập dữ liệu phi tài chính. Các Ordinals, BRC-20s, và giờ đây là Runes đang biến Bitcoin thành một lớp dữ liệu, chứ không còn là mạng thanh toán. Điều Song phản đối? Các chữ ký Schnorr và Script Paths trong bản nâng cấp này vốn dĩ nhằm đơn giản hóa các hoạt động đa chữ ký (multisig). Thế nhưng, chúng lại trở thành nền tảng kỹ thuật cho một mục đích sử dụng hoàn toàn mới mà không ai yêu cầu.

Sự Chia Rẽ

Nhưng điểm gây tranh cãi nhất là cộng đồng Bitcoin đang chia thành hai phe rõ rệt về việc đây là một tính năng hay một lỗi.

Nhóm “Giữ Bitcoin Nguyên Bản”: Adam Back, Luke Dashjr, và Jimmy Song cho rằng Bitcoin nên giữ nguyên như thiết kế ban đầu của Satoshi—chỉ là tiền điện tử ngang hàng. Việc bloat giao dịch do Ordinals gây ra? Đó là ô nhiễm mạng lưới.

Nhóm “Để Mọi Thứ Diễn Ra”: Leonidas, người sáng tạo Ordinals, hoàn toàn đảo ngược câu chuyện. Ông tuyên bố Ordinals và Runes đã cứu mô hình bảo mật của Bitcoin. Tại sao? Bởi vì chúng đã tạo ra hơn $500M trong phí giao dịch. Khi các khoản trợ cấp khai thác giảm dần, các khoản phí ghi chú này trở thành nguồn thu nhập kinh tế chính giúp các thợ mỏ duy trì hoạt động.

Các Con Số Kể Chuyện

Điều thú vị là Leonidas không hề nói quá. Theo Dune Analytics, phí của Ordinals dao động mạnh mẽ—từ khoảng 3.060 USD đến 537.400 USD mỗi ngày trong năm 2025. Đỉnh điểm là 9,99 triệu USD vào ngày 16 tháng 12 năm 2023. Sự biến động này cho thấy: ordinals có thể ảnh hưởng đến an ninh của Bitcoin, nhưng cũng cho thấy phí này không ổn định để trở thành nguồn thu lâu dài cho các thợ mỏ.

Mâu Thuẫn Gần Đây

Vào tháng 6, hơn 30 nhà phát triển Bitcoin Core đã bỏ phiếu nâng giới hạn OP_RETURN từ 80 byte—điều này giúp dễ dàng ghi dữ liệu hơn trên chuỗi. Tuy nhiên, tin đồn về việc đảo ngược quyết định đó đã bắt đầu xuất hiện, với một số nhà phát triển xem xét Bitcoin Knots như một khách hàng thay thế có thể từ chối hoàn toàn Ordinals.

Vấn Đề Thực Sự

Taproot không thất bại—nó đã thành công quá mức. Nó đã kích hoạt một thứ mà những người theo chủ nghĩa thuần túy của Bitcoin không bao giờ mong muốn: một lớp thanh toán tổng quát cho mọi thứ ngoài tiền tệ. Và giờ đây, các nhà phát triển Bitcoin đang tranh luận xem đó là sự đổi mới hay là sự ô nhiễm. Trong khi đó, Ordinals vẫn tiếp tục phát triển, phí giao dịch biến động, và các thợ mỏ vẫn theo dõi lượng phụ cấp của họ giảm dần.

Chắc chắn một điều: Taproot ban đầu dự kiến kết thúc các cuộc tranh luận về tương lai của Bitcoin. Thế nhưng, thay vì đó, nó lại làm rõ hơn những tranh cãi đó.