Chứng minh không kiến thức (ZKP) được chú ý nhiều trong lĩnh vực Web3 và được coi là công nghệ then chốt. Tuy nhiên, thách thức thực sự không nằm ở lý thuyết, mà ở ứng dụng thực tế. Trong những năm gần đây, cả chuỗi công cộng lẫn giải pháp Rollup đều đang cố gắng xây dựng hệ thống chứng minh của riêng mình, dẫn đến việc lặp lại tài nguyên, chi phí cao và hiệu suất kém.

Để đối phó với tình huống khó khăn này, một giải pháp sáng tạo đã ra đời, nhằm nâng cấp việc chứng minh không biết từ một thí nghiệm đơn lẻ thành cơ sở hạ tầng chia sẻ. Giải pháp này sử dụng công nghệ zkVM, chuyển giao quá trình tạo chứng minh phức tạp cho các nút ngoài chuỗi, chỉ giữ lại việc xác minh nhẹ trên chuỗi. Thiết kế này mang lại nhiều lợi thế khác nhau:

1. Giảm đáng kể tiêu thụ tài nguyên trên chuỗi, giảm đáng kể chi phí Gas.
2. Tăng cường khả năng tương tác giữa các blockchain khác nhau và Rollup, phá vỡ trạng thái đảo biệt trước đây.
3. Đơn giản hóa quy trình tiếp cận của nhà phát triển, giảm chi phí xây dựng hệ thống.

Ảnh hưởng của mô hình này vượt xa việc tối ưu hóa các dự án đơn lẻ. Khi nhiều mạng lưới và ứng dụng gia nhập hệ sinh thái này, hiệu ứng mạng của các nút chứng thực sẽ dần dần xuất hiện: quy mô sử dụng càng lớn, chi phí mỗi lần càng thấp, hiệu suất xác minh càng cao, và độ bám dính của hệ sinh thái cũng sẽ càng mạnh. Hiệu ứng này tương tự như "hiệu ứng mạng thanh khoản" trong DeFi, nhưng tác động ở cấp độ cơ sở của chứng minh không biết.

Đối với người dùng thông thường, lợi ích mà sự thay đổi này mang lại là rất rõ ràng: tốc độ xác nhận giao dịch nhanh hơn, hoạt động xuyên chuỗi mượt mà hơn, chi phí tiết kiệm hơn. Trong tương lai, người dùng có thể thậm chí không cần hiểu về công nghệ chứng minh không kiến thức phía sau, mà vẫn có thể tận hưởng trải nghiệm blockchain tiện lợi tự nhiên giống như Internet truyền thống.

Từ góc độ phát triển ngành, mô hình cơ sở hạ tầng chia sẻ mới này không chỉ là một dự án mới, mà còn đại diện cho một câu chuyện mới. Nó mở ra khả năng ứng dụng quy mô lớn cho công nghệ chứng minh không kiến thức, biến nó từ các thí nghiệm độc lập phân tán thành một cơ sở hạ tầng thống nhất. Điều này không chỉ nâng cao hiệu quả tổng thể mà còn mở ra không gian mới cho giai đoạn phát triển tiếp theo của Web3.

Về bản chất, mô hình mới này đã trả lời một câu hỏi quan trọng: Làm thế nào để chuyển đổi chứng minh không kiến thức từ những đột phá học thuật thành cơ sở hạ tầng ngành? Câu trả lời rõ ràng chỉ ra ba hướng: chia sẻ, chuẩn hóa và hiệu ứng mạng. Bằng cách này, công nghệ chứng minh không kiến thức có triển vọng phát huy vai trò lớn hơn trong hệ sinh thái Web3, thúc đẩy toàn bộ ngành phát triển.