Khi mùa đông lạnh giá lan rộng khắp Mỹ, hóa đơn điện trở thành nỗi lo lớn trong cân đối chi tiêu, đa số người dân vẫn lựa chọn các nguồn sưởi truyền thống như dầu, khí đốt tự nhiên và lò điện. Tuy nhiên, ở một số trường hợp, crypto lại là nguồn nhiệt, và nếu những người ủng hộ ngành công nghiệp nhiệt crypto còn non trẻ này đúng, thì tương lai sử dụng nguồn năng lượng này trong các tòa nhà và gia đình sẽ ngày càng phổ biến.
Về nguyên lý, quá trình khai thác crypto tạo ra lượng nhiệt lớn, nhưng đa phần lại bị thất thoát ra môi trường. Theo K33, ngành khai thác bitcoin tạo ra khoảng 100 TWh nhiệt mỗi năm — đủ để sưởi ấm toàn Phần Lan. Sự lãng phí năng lượng trong một ngành tiêu thụ năng lượng cực lớn này đã thúc đẩy các doanh nhân tìm cách chuyển hóa nguồn nhiệt dư sang phục vụ cho nhà ở, văn phòng hoặc các địa điểm khác, nhất là trong mùa lạnh.
Vào đợt rét đầu năm nay, The New York Times đã đánh giá HeatTrio, một lò sưởi trị giá 900 USD kiêm máy đào bitcoin. Một số người khác cũng tận dụng nhiệt từ các máy đào crypto tại nhà để làm ấm không gian sống.
“Tôi từng chứng kiến các dàn đào bitcoin vận hành êm ái trên gác mái, nhiệt lượng tạo ra được dẫn qua hệ thống thông gió trong nhà để giảm chi phí sưởi. Đây là cách tận dụng hiệu quả nguồn năng lượng vốn bị bỏ phí,” bà Jill Ford, CEO Bitford Digital, công ty khai thác bitcoin bền vững tại Dallas chia sẻ. “Việc tận dụng nhiệt là ví dụ về cách thợ đào crypto có thể trở thành đối tác năng lượng khi biết khai thác tiềm năng của họ,” bà Ford nói.
Cách làm này không chắc giúp tiết kiệm tiền điện — hiệu quả tài chính tùy thuộc vào giá điện và tốc độ máy đào ở từng địa phương — nhưng có thể tạo ra nguồn thu để bù chi phí sưởi.
“Chi phí tương đương với sưởi truyền thống, nhưng điểm cộng là bạn đang khai thác bitcoin,” bà Ford nói.
Một máy đào — kể cả đời cũ — cũng có thể đáp ứng. Thợ đào cá nhân có thể tham gia mining pool để chia sẻ sức mạnh tính toán và nhận phần thưởng tỷ lệ, giúp lợi nhuận ổn định hơn và thay đổi bài toán kinh tế.
“Ý tưởng sử dụng khai thác crypto hoặc GPU để sưởi ấm nhà cửa rất thông minh về lý thuyết, vì gần như toàn bộ điện năng tiêu thụ cho tính toán đều chuyển hóa thành nhiệt,” ông Andrew Sobko, sáng lập Argentum AI, đơn vị xây dựng thị trường chia sẻ sức mạnh tính toán nhận xét. Tuy nhiên, ông cho rằng mô hình này hợp lý nhất ở quy mô lớn, đặc biệt tại các vùng lạnh hoặc tòa nhà mật độ cao như trung tâm dữ liệu, nơi nhiệt máy tính có thể được thu hồi với quy mô công nghiệp.
Để hiện thực hóa ý tưởng — không thể vận chuyển nhiệt bằng xe tải hay tàu hỏa — cần xác định nơi cần nhiệt và dẫn nhiệt trực tiếp, ví dụ bố trí GPU ở các khu công nghiệp hoặc tòa nhà dân cư.
“Chúng tôi hợp tác với các đối tác đã chuyển hướng nhiệt tính toán sang hệ thống sưởi của tòa nhà, thậm chí làm ấm nhà kính nông nghiệp. Đó là nơi hiệu quả kinh tế và môi trường thực sự rõ rệt,” ông Sobko nói. “Thay vì vận chuyển nhiệt, hãy đưa máy tính đến nơi nhiệt phát huy giá trị,” ông bổ sung.
Ý tưởng này vấp phải nhiều hoài nghi.
Ông Derek Mohr, giảng viên tại Đại học Rochester Simon School of Business, cho rằng tương lai sưởi ấm nhà cửa không thuộc về crypto và ngay cả khai thác crypto công nghiệp cũng không khả thi.
Khai thác Bitcoin hiện đã chuyên biệt hóa đến mức máy tính cá nhân hoặc mạng lưới máy tính tại nhà gần như không thể góp phần khai thác một khối bitcoin, theo ông Mohr, bởi các trang trại đào sử dụng chip chuyên dụng khai thác nhanh hơn hẳn máy tính tại nhà.
“Mười năm trước, khai thác bitcoin tại nhà — hoặc qua mạng lưới máy tính gia đình — từng có kết quả nhỏ, nhưng hiện tại thì không còn nữa,” ông Mohr nói.
“Các thiết bị sưởi bitcoin tôi biết chỉ là lò sưởi dùng điện để làm ấm phòng ... không phải cách sưởi nhà hiệu quả,” ông nhận xét. “Đúng là khai thác bitcoin tạo ra nhiều nhiệt, nhưng duy nhất cách dẫn nhiệt về nhà bạn là dùng điện của chính mình,” ông Mohr nói.
Ông bổ sung, việc để máy tính chạy liên tục tạo ra nhiệt, nhưng xác suất đào được một khối bitcoin là rất thấp.
“Theo tôi, đây không phải cơ hội thực sự. Nó lợi dụng những điều mọi người từng nghe — nhiệt thừa từ khai thác bitcoin và lợi nhuận đào — rồi tạo ra hy vọng sai lệch rằng cá nhân có thể hưởng lợi,” ông Mohr nhận định.
Tuy nhiên, một số chuyên gia cho rằng việc sử dụng các máy đào độc lập, cắm điện sẽ khả thi hơn ở nhiều địa điểm trong tương lai. Tối thiểu, họ cho rằng nên nghiên cứu lợi ích kinh tế và môi trường từ thực tế khai thác crypto tạo ra lượng nhiệt đáng kể như sản phẩm phụ của quá trình tính toán.
“Làm sao tận dụng nhiệt dư thừa từ quá trình vận hành cho mục đích khác? Có thể sưởi nhà, làm ấm nước, thậm chí cho hồ bơi. Nhờ đó, hiệu suất sử dụng điện tăng cao,” bà Nikki Morris, Giám đốc Viện Năng lượng Ralph Lowe thuộc Đại học Texas Christian nhận xét.
Bà cho biết ý tưởng sưởi ấm bằng crypto vẫn ở giai đoạn sơ khai, phần lớn mọi người chưa hiểu cách vận hành hay tác động rộng hơn. “Đó là lý do nó trở nên hấp dẫn. Tại Đại học Texas Christian, chúng tôi thấy cơ hội giúp cộng đồng xây dựng vốn từ vựng và khả năng ứng dụng kinh doanh cùng đối tác ngành,” bà Morris nói.
Do khai thác crypto tạo ra tài sản số có thể giao dịch, nó mở ra nguồn thu mới từ tiêu thụ năng lượng, và nguồn điện có thể là lưới, khí tự nhiên, năng lượng mặt trời, gió hoặc pin, theo bà Morris. Bà ví dụ việc sạc xe điện tại các tòa nhà đa năng hoặc chung cư.
“Hãy hình dung một kịch bản tương tự, khi hệ thống đào crypto tại chung cư vừa tạo ra tiền số, vừa cung cấp nhiệt hữu ích. Điều này mở ra đổi mới năng lượng phân phối cho nhiều đối tượng, là giải pháp bổ sung cho hệ thống sưởi hiện hữu và chiến lược năng lượng tái tạo,” bà Morris nói.
Còn rất nhiều vấn đề cần nghiên cứu, như hiệu suất ở các quy mô khác nhau, tích hợp với nguồn năng lượng, khía cạnh pháp lý và tác động môi trường tổng thể, “nhưng khi công nghệ phát triển, cần xem sưởi ấm bằng crypto không chỉ là điều thú vị mà còn là cửa sổ cho xu hướng hội tụ giữa hệ thống năng lượng số và vật lý trong tương lai,” bà Morris nhận định.
Tương lai sưởi ấm bằng crypto có thể đã bắt đầu tại Challis, Idaho, nơi công ty Softwarm của Cade Peterson đang tái sử dụng nhiệt bitcoin để chống lại mùa đông.
Nhiều cửa hàng và doanh nghiệp tại đây đang thử nghiệm máy đào Softwarm để vừa khai thác vừa sưởi ấm. Tại TC Car, Truck and RV Wash, ông Peterson cho biết chủ tiệm từng chi 25 USD/ngày để sưởi ấm khu rửa xe nhằm tan tuyết và làm nóng nước.
“Lò sưởi truyền thống chỉ tiêu tốn năng lượng mà không sinh lợi. Họ lắp máy đào bitcoin và thu về tiền bitcoin nhiều hơn chi phí vận hành,” ông Peterson chia sẻ. Trong khi đó, một công ty bê tông công nghiệp đã tiết kiệm được hóa đơn 1.000 USD/tháng để làm ấm bể nước 2.500 gallon nhờ nhiệt bitcoin.
Ông Peterson đã sưởi ấm nhà mình suốt hai năm rưỡi bằng thiết bị đào bitcoin và tin rằng nguồn nhiệt này sẽ cung cấp năng lượng cho hầu hết mọi thứ trong tương lai. “Chỉ vài năm nữa, bạn sẽ đến Home Depot mua máy nước nóng tích hợp cổng dữ liệu, nước sẽ được làm nóng bằng bitcoin,” ông Peterson nhận định.





