## Chỉ số EPS là gì và tại sao nhà đầu tư cần quan tâm?

Nếu bạn định bước vào thị trường chứng khoán, chỉ số **EPS (Earning Per Share)** là một trong những chỉ báo tài chính quan trọng nhất cần hiểu rõ. Đơn giản mà nói, EPS cho biết mỗi cổ phiếu mang lại bao nhiêu lợi nhuận cho doanh nghiệp. Công thức tính EPS khá đơn giản:

**EPS = (Thu nhập ròng - Cổ tức ưu đãi) / Số lượng cổ phiếu đang lưu hành**

Trong đó, lợi nhuận sau thuế = Tổng doanh thu - Tổng chi phí - Thuế TNDN.

Chỉ số này phản ánh trực tiếp khả năng tạo ra giá trị của doanh nghiệp. Doanh thu càng cao, chi phí càng thấp → lợi nhuận tăng → EPS tăng → giá cổ phiếu có xu hướng tăng theo.

## Ví dụ minh họa: Khi EPS tăng, cổ phiếu có tăng không?

Năm 2020, công ty A có lợi nhuận ròng $1,000 với 1,000 cổ phiếu phát hành, vậy EPS = $1/cổ phiếu. Năm 2021, lợi nhuận tăng lên $1,500 nhưng số lượng cổ phiếu không đổi, EPS tăng thành $1.5/cổ phiếu, tăng 50%.

Tuy nhiên, sự tăng của chỉ số EPS không nhất thiết phản ánh ngay trên giá cổ phiếu trong ngắn hạn. Lý do là giá cổ phiếu trong vòng dưới 1 năm thường bị thị trường chi phối hơn là yếu tố cơ bản của công ty:

- **Ngắn hạn:** Nếu thị trường lạc quan, dòng tiền chảy vào → giá cổ phiếu tăng (dù EPS giảm). Nếu thị trường bi quan → giá cổ phiếu giảm (dù EPS tăng).
- **Dài hạn (5+ năm):** EPS tăng bền vững → giá cổ phiếu tăng, ngược lại EPS giảm liên tục → cổ phiếu có xu hướng giảm.

## 4 Tiêu chí vàng chọn cổ phiếu có triển vọng theo chỉ số EPS

Khi phân tích giá trị cổ phiếu, bạn càng kết hợp nhiều chỉ báo càng tốt. Dưới đây là 4 yếu tố quan trọng cần kiểm tra cùng lúc:

**1. Chỉ số EPS cao và tăng ổn định**

Đây là dấu hiệu doanh nghiệp kinh doanh tốt và thu lợi nhuận thực tế. Tuy nhiên, cần theo dõi EPS trong vài năm liên tiếp thay vì chỉ nhìn 1-2 năm, vì có công ty bán tài sản (đất, xưởng) để tăng lợi nhuận một thời, rồi sẽ lao đao.

**2. Doanh thu (Revenue) tăng trưởng liên tục**

Tổng doanh thu phản ánh năng lực kinh doanh thực tế của công ty. Nếu doanh thu tăng → lợi nhuận sau thuế tăng → EPS tăng → giá cổ phiếu tăng trong dài hạn. Ngược lại, công ty chỉ tăng EPS bằng cách bán tài sản hay giảm chi phí (mà không tăng doanh thu) thì không phải là bước đi bền vững.

**3. Cổ tức (Dividend) ổn định hoặc có xu hướng tăng**

Cổ tức là phần lợi nhuận chia cho cổ đông. Thị trường thường đánh giá tình hình tài chính công ty qua chính sách cổ tức: nếu doanh nghiệp khỏe mạnh, thường sẽ chia cổ tức ổn định cho cổ đông. McDonald là ví dụ tiêu biểu, với doanh thu và cổ tức tăng ổn định suốt 43 năm.

**4. Chỉ số P/E phù hợp và chính sách mua lại cổ phần**

Chỉ số P/E = Giá cổ phiếu ÷ EPS, cho biết bạn phải trả bao nhiêu để mua 1 đô la lợi nhuận của công ty. P/E > 25 là quá cao (cổ phiếu định giá cao), P/E < 12 là khá rẻ. Ngoài ra, nếu doanh nghiệp mua lại cổ phiếu đang phát hành, nó giúp tăng EPS mà không cần tăng lợi nhuận thực tế (số lượng cổ phiếu giảm, lợi nhuận chia cho số ít cộ hơn → EPS cao hơn).

## Những bẫy khi chỉ dựa vào chỉ số EPS

**Cảnh báo 1: EPS tăng không phải lúc nào cũng tốt**

Một số công ty tăng EPS bằng cách bán đất, bán xưởng hoặc các tài sản khác, không phải từ hoạt động kinh doanh chính. Khi tài sản hết, công ty sẽ gặp khó khăn. Vì vậy, cần xem xét dòng tiền (Cash flow) và chất lượng lợi nhuận, không chỉ số con số EPS đơn lẻ.

**Cảnh báo 2: Dòng tiền (Cash flow) mới là vua**

Netflix là minh chứng điển hình: EPS tăng liên tục nhiều năm, nhưng công ty lại chịu áp lực từ dòng tiền âm và nợ ngày càng tăng. Chỉ số EPS cao không đồng nghĩa tiền thật đang chảy vào công ty. Do đó, nhà đầu tư cần kiểm tra báo cáo dòng tiền để đảm bảo công ty không chỉ "trên giấy" có lãi.

Tóm lại, **chỉ số EPS là gì?** - Nó là một công cụ mạnh để đánh giá hiệu suất kinh doanh, nhưng chỉ có giá trị thực sự khi kết hợp với doanh thu, cổ tức, P/E và nhất là dòng tiền. Hãy phân tích nhiều góc độ trước khi quyết định đầu tư cổ phiếu dài hạn.