Quyền Chọn (Options) - Công Cụ Giao Dịch Đa Chiều Mở Rộng Cơ Hội Sinh Lời

Trong thế giới tiền điện tử và tài chính toàn cầu, Options (quyền chọn) đang trở thành một công cụ được ngày càng nhiều nhà đầu tư chú ý. Khác với mua bán trực tiếp tài sản, giao dịch Options cho phép bạn lợi dụng sự biến động giá mà không cần nắm giữ chính tài sản đó. Hôm nay, hãy cùng Gate.io khám phá chi tiết về công cụ phái sinh này và cách nó có thể mở rộng chiến lược đầu tư của bạn.

Options Là Gì? Hiểu Rõ Công Cụ Phái Sinh Mạnh Mẽ Này

Options hay quyền chọn là những hợp đồng phái sinh cho phép người nắm giữ có quyền (nhưng không bắt buộc phải) mua hoặc bán một lượng tài sản cơ sở ở mức giá xác định, trong hoặc trước một ngày nhất định. Tài sản cơ sở có thể là Bitcoin, Ethereum, các chỉ số chứng khoán, hay các quỹ ETF.

Bản chất của Options là một hợp đồng có điều kiện, nơi mà quyền quyết định nằm hoàn toàn ở tay người mua. Ví dụ, nếu bạn tin rằng Bitcoin sẽ tăng từ mức hiện tại 28.000 USD, bạn có thể mua quyền chọn mua ở mức giá này. Khi ngày hợp đồng đáo hạn, nếu giá BTC chỉ xuống còn 20.000 USD, bạn đơn giản không thực hiện quyền. Tuy nhiên, tiền phí bảo hiểm (premium) bạn đã trả sẽ không được hoàn lại.

Điểm khác biệt chủ yếu giữa Options và Futures:

Futures yêu cầu người giữ vị thế phải thực hiện giao dịch khi hết hạn, trong khi Options chỉ cho phép bạn có quyền chọn. Điều này làm cho Options trở thành công cụ linh hoạt hơn và phù hợp cho những ai muốn kiểm soát rủi ro chặt chẽ hơn.

Đặc Điểm Nổi Bật Của Giao Dịch Options

1. Tiếp Cận Tài Sản Mà Không Cần Sở Hữu

Là một công cụ phái sinh, Options cho phép bạn có “quyền lợi” trên tài sản mà không phải mua và lưu trữ nó. Đối với tiền điện tử, bạn có thể kiếm lời từ sự biến động giá Bitcoin hay Ethereum mà không cần quản lý ví kỹ thuật hay lo lắng về vấn đề bảo mật.

2. Sức Mạnh Của Đòn Bẩy Tài Chính

Nhờ leverage, bạn có thể kiểm soát một lượng tài sản lớn hơn gấp nhiều lần với số vốn ít. Ví dụ, với mức đòn bẩy 1:100, chỉ cần 1.000 USD, bạn có thể có “quyền lợi” trên 100.000 USD giá trị Bitcoin. Điều này tạo cơ hội kiếm lời cao hơn, nhưng rủi ro cũng tương ứng.

3. Kiếm Lời Cả Khi Thị Trường Giảm

Không giống giao dịch truyền thống, Options cho phép bạn lợi nhuận ngay cả khi giá tài sản chớp xuống. Bạn có thể mua quyền chọn bán khi dự đoán giá sẽ giảm, từ đó kiếm lời từ xu hướng giảm giá.

Cấu Trúc Chi Tiết Của Một Hợp Đồng Options

Để làm rõ, hãy tưởng tượng bạn mở hợp đồng Options cho Bitcoin. Hiện tại BTC ở mức 27.800 USD và bạn kỳ vọng nó sẽ đạt 30.000 USD vào ngày 30/4/2025.

Các thành phần chính:

• Expiration Date (Ngày Hết Hạn): 30/4/2025 là ngày hợp đồng quyền chọn sẽ kết thúc. Đây là deadline để bạn quyết định thực hiện hay từ bỏ quyền.

• Strike Price (Mức Giá Thực Hiện): 30.000 USD là mức giá được “khóa” trong hợp đồng. Nếu bạn quyết định thực hiện, đây sẽ là giá bạn phải trả/nhận. Mức giá này không đổi suốt thời gian hợp đồng có hiệu lực.

• Premium (Phí Bảo Hiểm): Đây là chi phí bạn phải trả khi mở hợp đồng. Tiền này sẽ không được hoàn lại nếu bạn quyết định không thực hiện quyền.

• Contract Size (Quy Mô Hợp Đồng): Số lượng tài sản cơ sở có thể giao dịch trong một hợp đồng. Thông số này được cố định cho mỗi tài sản.

Call Options vs Put Options - Hai Loại Quyền Chọn Cơ Bản

Trên thị trường Options, bạn chủ yếu sẽ gặp hai loại: Call (quyền mua) và Put (quyền bán).

Call Options - Quyền Chọn Mua

Khi bạn mua Call options, bạn được cấp quyền mua tài sản ở giá strike đã định. Người mua Call thường kỳ vọng giá sẽ tăng.

Cơ chế lãi/lỗ:

• Lỗ tối đa = phí premium đã trả
• Lợi nhuận = không giới hạn (giá tài sản có thể tăng không ngừng)

Phân loại Call Options theo trạng thái:

• In The Money (ITM): Strike price thấp hơn giá thị trường hiện tại → Hợp đồng có lãi
• At The Money (ATM): Strike price thấp hơn giá thị trường một lượng bằng premium → Hòa vốn
• Out Of The Money (OTM): Strike price cao hơn giá thị trường hiện tại → Hợp đồng vô giá trị

Put Options - Quyền Chọn Bán

Put options cấp cho bạn quyền bán tài sản ở mức strike định trước. Người mua Put thường tin giá sẽ giảm.

Cơ chế lãi/lỗ:

• Lỗ tối đa = phí premium đã trả
• Lợi nhuận = không giới hạn (nhưng thực tế bị giới hạn vì giá không thể âm)

Phân loại Put Options:

• In The Money (ITM): Strike price cao hơn giá thị trường → Hợp đồng có lãi
• At The Money (ATM): Strike price cao hơn giá thị trường một lượng bằng premium → Hòa vốn
• Out Of The Money (OTM): Strike price thấp hơn giá thị trường → Hợp đồng vô giá trị

Bảng so sánh Call vs Put:

Chiến Lược Giao Dịch Options Thực Tiễn

Để sử dụng Options hiệu quả, bạn cần hiểu một số chiến lược cơ bản.

Covered Call - Kiếm Thêm Thu Nhập

Bạn vừa sở hữu tài sản (ví dụ: Bitcoin), vừa bán quyền chọn mua trên tài sản đó. Cách này giúp bạn kiếm thêm phí từ việc bán quyền, đồng thời vẫn giữ tài sản nếu giá không tăng quá strike price.

Kỳ vọng: Giá tài sản sẽ nằm dưới strike price khi hết hạn.

Long Put - Bảo Vệ Danh Mục

Bạn mua quyền chọn bán với kỳ vọng giá tài sản sẽ giảm. Nếu giá thực sự giảm mạnh, bạn sẽ kiếm lời gấp bội. Nhược điểm là bạn mất phí premium nếu giá không giảm.

Kỳ vọng: Giá tài sản sẽ thấp hơn strike price khi hết hạn.

Married Put - Bảo Hiểm Toàn Diện

Bạn sở hữu tài sản và đồng thời mua quyền chọn bán. Đây là chiến lược phòng thủ: nếu giá tăng, bạn lợi nhuận từ việc sở hữu tài sản; nếu giá giảm, quyền chọn bán sẽ bù đắp sự sụt giảm.

Kỳ vọng: Giá sẽ tăng, nhưng bạn muốn bảo hiểm chống lại rủi ro giảm.

Ưu Điểm Nổi Bật Của Giao Dịch Options

Tính linh hoạt cao: Bạn có quyền chọn thực hiện hay không, không bắt buộc. Điều này giúp quản lý rủi ro tốt hơn so với Futures.

Kiếm lời từ nhiều hướng: Options cho phép bạn lợi nhuận dù thị trường tăng, giảm hay đi ngang. Bạn có thể chọn chiến lược phù hợp với dự báo của mình.

Rủi ro xác định trước: Đối với người mua, lỗ tối đa chỉ là phí premium. Bạn biết chính xác số tiền bạn có thể mất.

Đòn bẩy lớn: Với ít vốn, bạn có thể kiểm soát tài sản lớn, tạo cơ hội kiếm lời cao.

Đa dạng chiến lược: Bạn có thể kết hợp nhiều loại Options để tạo ra các vị thế phức tạp, phù hợp với mục tiêu cụ thể.

Thách Thức Và Rủi Ro

Độ phức tạp cao: Options không phải công cụ cho người mới. Có nhiều khái niệm kỹ thuật, điều khoản pháp lý, và quy định liên quan. Bạn cần học kỹ càng trước khi bắt đầu.

Chi phí đắt đỏ: Phí giao dịch Options thường cao hơn cổ phiếu hoặc Futures. Thêm vào đó, yêu cầu ký quỹ (margin requirement) cũng khá áp lực.

Rủi ro không giới hạn cho người bán: Nếu bạn là người bán (writer) Options, rủi ro có thể không giới hạn. Bạn phải mua/bán tài sản ở giá strike dù có lỗ mạnh.

Rủi ro thanh khoản: Không phải tất cả Options đều có tính thanh khoản tốt. Bạn có thể gặp khó khăn khi muốn đóng vị thế.

Rủi ro từ margin call: Nếu vị thế của bạn chịu lỗ mạnh và bạn không thể bổ sung ký quỹ, sàn giao dịch có quyền đóng tài khoản của bạn.

Sự cố hệ thống: Lịch sử cho thấy, những sàn giao dịch lớn cũng có thể gặp vấn đề. Khi đó, các khoản vay ký quỹ có thể bị thanh lý hàng loạt, gây tổn thất nặng nề cho nhà đầu tư.

Options Tại Việt Nam - Tình Hình Hiện Tại

Ở Việt Nam, Options chưa có quy định pháp lý rõ ràng riêng. Tuy nhiên, hình thức này vẫn tuân theo Nghị định 158/2020/NĐ-CP về chứng khoán phái sinh. Hiện tại, thị trường chứng khoán Việt Nam chỉ cho phép giao dịch hợp đồng tương lai trên chỉ số VN30.

Thống kê phát triển: Theo dữ liệu từ HNX, tính đến cuối tháng 11/2022, có hơn 1,15 triệu tài khoản giao dịch phái sinh tại Việt Nam. Khối lượng giao dịch Hợp đồng tương lai VN30 tăng từ 10.954 hợp đồng/phiên năm 2017 lên gần 250.000 hợp đồng/phiên trong 11 tháng đầu năm 2022.

Triển vọng: Với tốc độ phát triển này, có khả năng thị trường chứng khoán Việt Nam sẽ mở rộng thêm các sản phẩm phái sinh khác như Options trên cổ phiếu và chỉ số trong tương lai.

Nơi Giao Dịch Options

Vì thị trường Việt Nam hiện chưa hỗ trợ đầy đủ Options, các nhà đầu tư thường tìm đến các nền tảng quốc tế. Các sàn Forex là lựa chọn phổ biến.

Tiêu chí chọn sàn tốt:

• Được giám sát bởi cơ quan tài chính quốc tế (ASIC, CySEC, CIMA, FSC…)
• Cung cấp công cụ quản lý rủi ro, hỗ trợ bảo vệ số dư âm
• Dịch vụ khách hàng chuyên nghiệp
• Nền tảng giao dịch thân thiện, hỗ trợ Web/Mobile
• Đòn bẩy linh hoạt và chi phí cạnh tranh

Lời Khuyên Cho Nhà Đầu Tư Mới

Học tập kỹ lưỡng: Trước khi đặt tiền thật, hãy dành thời gian học về Options. Hiểu rõ các khái niệm, chiến lược, và rủi ro.

Bắt đầu nhỏ: Không vội tất tay từ lần đầu. Bắt đầu với quy mô nhỏ, tăng dần khi bạn có trải nghiệm và tự tin.

Tập trung vào một tài sản: Lúc đầu, chọn một tài sản bạn hiểu rõ nhất (ví dụ Bitcoin hay Ethereum) và thành thạo nó trước khi mở rộng.

Lập kế hoạch giao dịch: Đặt mục tiêu rõ ràng, xác định tỷ lệ rủi ro/lợi nhuận, và tuân thủ kế hoạch một cách kỷ luật.

Quản lý rủi ro: Không bao giờ đặt quá nhiều vốn trên một vị thế. Sử dụng stop-loss và take-profit để bảo vệ tài khoản.

Kết Luận

Quyền chọn (Options) là công cụ phái sinh mạnh mẽ, mở ra những cơ hội mới cho nhà đầu tư. Tuy nhiên, sức mạnh đó cũng đi kèm với độ phức tạp và rủi ro cao. Chìa khóa thành công là học tập kỹ lưỡng, quản lý rủi ro chặt chẽ, và thực hành kiên nhẫn.

Giao dịch Options không phải con đường nhanh chóng để giàu, mà là kỹ năng cần phát triển qua thời gian. Nếu bạn sẵn sàng đầu tư vào học tập và bỏ công sức, Options chắc chắn có thể trở thành công cụ hữu ích trong danh mục đầu tư của bạn.